Pêvek:soranî-kurmancî 2/d

Ferheng: Aa · Bb · Cc · Dd · →

D d

da- da- (pêşgirtikek e dikeve destpêka hin peyvan, bi taybetî lêkaran, û wateyek nû dide wan ku bi piranî liv û tevgerên ji jor berev jêr diyar dike):
da-, dak, dalk da-: dapîr dapîr, diya bavê yekî yan diya diya yekî… da paşdaçekek e ku li gel van pêşdaçekan tê bikaranîn: lê da | pê da | tê da
da de, dê, de ka: Da dey werin! De werin (lo)!
dab werîs
dabarîn dabarîn, (baran, berf) dahatin, ji jor barîn jêr
dabestin girê dan, şidandin
dabeş parve, lêkve
dabeş bûn parve bûn
dabeş kirdin parve kirin, lêkve kirin, behr bi behr dan, parandin
dabeşandin parandin, parve kirin, lêkve kirin, behr bi behr dan
dabeşker parveker, lêkveker
dabezandin dahînan, da-anîn, anîn xwarê, anîn jêr
dabezandin (ji hesp, ker û hwd) peya kirin
dabezîn dahatin, hatin xwarê, jê hatin xwarê
dabezîn (ji hesp, ker û hwd) peya bûn
dabêjan vebijartin, paqij kirin, saf kirin, ji qirş-mirşan paqij kirin
dabêjraw vebijartî, paqijkirî, safkirî
dabiran vebirîn, jê vebirîn, jê qut kirin, jê cuda kirin
dabiraw vebirî, jêvebirî, jêqutkirî
dabirîn bn. dabiran
dabîn misoger, tekîd, esehî, piştrast
dabîn terxan
daçek rz daçek, hin peyvik in ku dikevin pêşiya peyva / peyvên serekî û demê yan cih diyar
dikin, 'li malê', 'piştî nîvro'.
daçespaw xweragir, qayîm
daçespawî xweragirî, qayîmî
daçeqan, daçeqîn beş bûn
daçeqan, daçeqîn bel bûn, biloq bûn, zîq bûn, vekirî bûn / man
daçeqandin daçikandin, di erdê re çikandin, kutan erdê
daçilekan, daçilekîn bizdîn, behecîn, bizdan, bizdihan, be'ecîn, tirsek tavil ketin dilî
daçilekandin bizdandin, behecandin, be'ecandin, tirsek tavil xistin dilî
daçilekaw behecî,bizdayî
daçilekaw bizdok, behecok, bizdonek
daçoran miçiqîn, çik bûn, çikîn, hêdî-hêdî av jê kêm bûn ta ku bi temamî av jê qut bûn
daçorandin miçiqandin, çik kirin, çikandin, hêdî-hêdî av jê kêm kirin ta ku bi temamî av jê qut kirin
daçûn daçûn, çûn xwarê
dad dad, edalet, heqî
dad wey, ax, wax: Xwa dad! Wey Xwedêyo!
dad û bêdad! Weyla li minê / mino: Dad û bêdad le dest em dunyaye! Weyla li mino vê dinyayê! Ax ji derdê vê dinyayê!
dadan (pênûs) tiraşîn, tûj kirin
dadan dilop kirin, çipik jê hatin: Em serbane daeda Ev ban dilopan dikebe ser mal da dadan bi ser malê de girtin
dadber dozker, dozveker, şikayetker
dade dadê: dayê
dade xwişkê
dadga, dadge dadge, dozge, dadgeh, dozgeh, mehkeme, cihê doz lê tên meşandin
dadger dadger, dadpirs, dozpirs, hakim
dadirûn vedirûn, pîne kirin, pinî kirin, cihê dir(iyay)î yê cilan bi pate yan pîneyekê dîsan saxlem kirin
dadkuj nedadperwer, neheq, nerewa
dadkuj binpêkerê mafan
dadnûs dadnivîs, doznivîs, noter
dadperwer dadperwer, dadevîn, dadhez, adil, rewa, biheq, kesa/ê ji heqiyê hez dike yan bo heqiyê dikoşe
dadperwerî dadperwerî, dadevînî, dadhezî, adilî, rewayî, heqî
dadpirs dadger, dadpirs, dozpirs, hakim
dadpirsî darizandin, dadpirsî, mehkeme kirin
dadwer dadnas, dadwer, mafnas, hiqûqnas, jurîst, pispora/ê hiqûqê
dadwerî dadnasî, dadwerî, mafnasî, hiqûq, hiqûqnasî, pisporiya hiqûqê
dafetan şerm (ji xwe) kirin
daga dapîr, pîrê, diya bavê yekî yan diya diya yekî
dager birêveber, serperişt, serkêş, rêveber
dageran dagerîn, hatin xwarê, berev jêr hatin, dijw. hewa ketin
dagirtin dagirtin, tijî kirin, tije kirin
dagirtin niximandin, rapêçandin
dagirtin danîn, deynan, anîn xwarê, peya kirin
dagirtinewe vedagirtin, dîsan dagirtin, dagirtin ve
dagirtinewe bagurdan, bagurdan kirin, bagurdan (kevirek giran e) li ser banê xanî gerandin daku serban qayim bibe û dilopan neke
dagîr dagir: dagîr kirdin
dagîran giran bîstin, (guhên baş nabîzin, kesên guhên wan giran in)
dagîran cangiran, dijw. çist û pist, çist û çeleng
dagîrandin bn dagîrsandin
dagîrker dagirker, (kesê / hêza / dewleta) cihek bi zorê girtiye
dagîrkiraw dagirkirî (cihek / welatek) girtî, zeftkirî, zemtkirî (t. bi zorê)
dagîrsan (agir / ronahî) vêketin, hilbûn, berbûnê
dagîrsandin (agir / ronahî) vêxistin, hilkirin, berdanê
dagîrsaw (agir / ronahî) hil, vêketî, hilbûyî, berbûyî, geş, gur
daguşîn gemirandin, perixandin, mist dan, masaj kirin
dahat destkeft, dahat, qazanc, kar, feyde
dahatû ayinde, pêşeroj, dema (yan tişta) bêt / were
dahatû (pirça / pora) şekirî, şehkirî
dahênan peyda kirin, da-anîn, keşf kirin, damezrandin
dahênan raber kirin, pêşkêş kirin, araste kirin
dahênan şe, şeh (alavek didanokî bo sererastkirina yan veçirandina pirçê / por)
dahêner peydaker, daîner, keşifker
dahêner damezrîner
dahêner raberker, pêşkêşker, arasteker
dahol batirsok, ale, reşe (nîşaneyek e li nav bûstanan bo verevandina firindeyan daku berhemên şên dibin nexwin)
dajdar pasevan, cerdevan, zêrevan, herese, çavdêr
dajendin, dajenîn veqetandin, ji hev vekirin, ji hev derxistin (t. parçeyên makîneyan û hwd.)
dajendin, dajenîn pitepit kirin, gilî û gazin kirin bê ku gotinên xwe bi deng û zelal bibêje
dajgîr moxel, bêjing
dajimardin dajimartin, dahijmartin, berev jêr jimartin
dajiyar pêdijî, dajiyar, tiştên / pareyên / alavên pêdivî bo jiyanê
dakendin jê kirin, pêlav / sol ji piyên / lingên xwe kirin, gustîlk ji tila xwe kirin, cil ji (ber) xwe kirin
dakewtin daketin, ketin xwarê, ketin jêr
dakewtin tehisîn, hilişîn, şemitîn, hulisîn
dakewtin (êş, nesaxî, nexweşî) belav bûn
dakewtin dest jê berdan, dev jê berdan, neyse kirin
dakewtin bêzar bûn, ji şiyan ketin, ji taqet ketin
dakewtû daketî
dakewtû bêtaqet, neşê, bêzar, bêzever
dakêşan dakişandin, dakêşan, berev jêr kişandin / kêşan
dakirmandin mirçandin, mirçe-mirç kirin, bi dengê mirçe-mirç tiştek xwarin
dakiroştin kirandin, keritandin, tiştek req gezandin, leq li tiştek req dan
dakişan dakişîn, berev jêr kişîn
dakişan hedinîn, arimîn, tena bûn (wek pêl yan bahoz hedinîn ango hêza wan kêm bûn)
dakişe av dema seviya wê dadketî ye
dakokî piştgirî, piştevanî, alîgirî, layengirî
dakujandin birandin, vemirandin, telaftin, birhandin, dawî lê anîn, qelandin, qir kirin
dakutan dakutandin, tê kutandin
dal navê tîpa "d
dal baz, şahîn
dalan bersifk, eywan, korîdor
dalandûrep qaştîk, tirkok, tirik, kesa/ê pir dirêj û zeîf
dalde pena, stare, taraw, penageh, stargeh, spartgeh, tarawgeh, cihê xwe parastinê
dalde dan sitirandin, parastin, pena dan (yekî), stare dan (yekî)
dalde hênane ber xwe spartin (yekî / cihekî / tiştekî), pena birin (yekî / cihekî / tiştekî)
dalistin qewartin, bi kêrê yan alavek wek wê kolîn yan kun kirin
dalle bn dalde
dalye şitil, derx, şax, fîdan
dam dab, dam, edet, nerît, banek
dam û dezga, dam û destûr damûdezge, mekanîzm, damûdestûr
dam û dezga, dam û destûr rêveberî, kargêrî, îdare
damalîn jê kirin, ji tiştekî kirin, bê tiştek hiştin: çek damalîn ji çek kirin, bêçek kirin / hiştin
daman bê tiştekî man, pêdivî / pêwîstî pê hebûn: Damaw e bo aw Pêdivî / pêwîstî bi avê heye
daman asê bûn, xetimîn, tê re man, jê sereder nebûn
damaw jar, hejar, feqîr û hejar, tine, tinehe
damaw rêwenda, bêçare
damawî bêçaretî, bêumêdî
damawî pêdivî, pêwîstî, kêmasî, tengasî
dame dam, damanê, lîstika damê
damekirdin dam lîstin, damanê kirin
damelaxas şelandî, talankirî, kesa/ê tiştên pê re bi zorê jê hatine standin
damelaxasî şelandin, talan, talankirin
damelaxasî kirdin şelandin, talan kirin, rût kirin, darûtandin, her tişt jê standin
damezran damezrîn, hatin damezrandin / danîn / avakirin / çêkirin / duristkirin
damezrandin damezrandin, danîn, deynan, avakirin, çêkirin, durist kirin (t. dezgehek)
damezrandin dest pê kirin
damezrêner damezrîner, sazimankar, daner, avaker, çêker, binedaner
damên bn dawên
damirdin, damirdinewe birihîn, vemirîn, telifîn, dawî lê hatin, qelihîn, qir bûn, bê dûnde / ûcax mirin
damirkan, damirkanewe tebitîn, vehewihîn, arimîn, hêminîn, sekinîn, rawestîn, hedinîn, bêtevger man, nelivîn, neqeliqîn
damirkandin hedandin, tebitandin, arimandin, vehewihandin, tena kirin, rehet kirin, hêdî kirin, hêminandin, aram kirin, hêmin kirin
damxe dax, nîşankirina (t. guhên tewalan bo nasîna wan) bi sujandinê / sotinê / şewitandinê
damûdezga, damûdestûr mekanîzm
damûdezga, damûdestûr rêveberî, kargêrî, îdare
dan dan, dayîn: dan be de dînar dan (ango firotin) bi deh dînaran
dan dan be kesêk dan kesekî
dan dan be şû dan şû, zewicandin (t. keç)
dan dan be zewî da (ê)xistin erdê, li erdê dan
dan lê dan lê dan, lê xistin, qutan, deynan yekî
dan dan be ser da bi ser de girtin, êrişî yekî kirin
dan dan le şeqey bal firîn
dan dane kêw bi çolê ketin (kesek dîn ku ji mirovan direve)
dan çûn serê çiya, bûn şervan / pêşmerge / gerîla
dan dane be kirê dan bi kirê, bi kirê dan
dan didan, diran
dan ajinîn berdidan paqij kirin, bi zilik / darik didan paqij kirin
dan (piya) nan li xwe anîn, dirkandin, îtîraf kirin
dan dan, dexl, dexlûdan
dan qût
dan tomik, danê didin mirîşkan, firindeyan û hwd
-dan -dank: guldan guldank, şekerdan şekirdank, çadan çaydank û hwd
dana jîr, zîrek, tûjbîn, zûtêgih
danajin berdidank, zilikê didanan, zilikê mirov (t. piştî xwarinê) didanên xwe pê paqij dike
danan danîn, deynan, danîn erdê
danan (stran) nivîsîn
danan (awaz) çêkirin
danar lib, kit, heb (ya dan, genim, tomik û hwd)
danar danar lib lib, kitkite, heb heb, her yek bi tenê
danayî jîrî, zîrekî, tûjbînî, zûtêgihî
dane lib, kit, heb, tene, dane
dane didanok, didanên şe, mişarê û hwd
dane, danelixaw lixav
danebiraw parvenebar, tişta nikare bêt parvekirin yan ji hev parçekirin yan ji hev birîn
daneçoqe çirqe-çirqa didanan (ji ber sarmayê)
daner daner, çêker, amadeker
danewandin çemandin, tewandin
danewandin şor kirin, nizik kirin, berev jêr birin
danewîn çemîn, tewîn
danewîn şor bûn, nizik bûn, berev jêr bûn
danexore tomik, danik, çend libên dan ku di xefikê yan tepikê de yan li ber wê tên danîn daku firinde bên wan bixwin û bi wî awayî bikevin xefikê yan tepikê
dang n rêje, sewiye
dang r wekhev, hevseng, parseng, bibalans
danirxandin danirxandin, biçûk hesibandin, kêmnirx hesêb kirin
danisqe taybet, xas, xusûsî, kêmpeyda, nayab
danist jîrî
danist hişmendî, aqilmendî, aqildarî
danist aqilê selîm
danîştin rûniştin
danîştin akincî bûn, bi cih bûn, cîwar bûn
danîştû rûniştî
danîştû akincî, bicîbûyî, şênî, rûniştvan
danîştwan rûniştvan, gelhe, şênî, nifûs, xelka li cihekî dijî
dansaz didansaz, doktorê didanan
dansazî didansazî, doktoriya didanan
danraw danî, deynayî, ya hatî danîn / deynan
danuştandin (huçik) hildan
danuştaw (huçik) hildayî
danû dan, dexl, dexlûdan
danûstandin danûstandin, gotûbêj, giftûgo, axiftina (ji dil yan fermî) li ser mijarekê
dapaçîn dabirîn, dar ji kok û qurm ve birîn.
dapaçîn tê re kirin, tiştek tûj tê re kirin, kêr yan xencer lê kutan
dapiçiran, dapiçirîn beş kirin, faş kirin, fehş kirin (dev, çav û hwd zêde) vekirin
dapiçiran, dapiçirîn (pî, ling ji hev) faş kirin, vekirin, şeq kirin, dûr xistin
dapijan peritîn, perpitîn, pengizîn, pelate bûn, belave bûn
dapiloxandin bi ava germ sotin / şewitandin
dapilosîn, dapilostin lê dan, lê xistin, zora yekî birin, ji yekî birin
dapiroçke tevnpîrk
dapirûskan veqetîn, ji hev qut bûn, ji hev vebûn
dapîr dapîr, diya bavê yekî yan diya diya yekî
dapîre pîrê (pîrejin di çîrokên zarokan de)
dapoşran, dapoşrîn niximandin, nixamtin, di bin tiştekî ve parastin yan veşartin
dapoşraw niximandî, nixamtî, di bin tiştekî ve parastî yan veşartî
daqilîşan daqirçîn, qirçîn, wa şkestin ku dengê "qirç" jê bê
daqilîşandin daqirçandin, qirçandin, wa şkandin ku dengê "qirç" jê bê
daqilîşaw daqirçandî, qirçandî, wa şkestî ku dengê "qirç" jê hatibe
dar dar
dar dep, text, dar
-dar -dar (paşpirtikek rêzimanî ye bo diyarkirina xwedîtiyê): paredar, maldar, sermayedar
dara zengîn, maldar, dara, dewlemend, halxweş
daran, daranewe ji hal çûn, ji hiş çûn, bêhiş bûn, hiş di serî de neman
darayî darayî, malyetî, maldarî, dewlemendî
darayî diravî, pareyî
darbend milbend, çarçeve, dorber
darbest darbest, tabût
dardest gopal, dardest
dardojen darmeşk
dare dor
dareben darkezwan
daremeît, dareterm darbest, tabût
daresme darkoke, firindeyek e daran bi nikilên xwe kun dike
darest asteng, dijwarî, kend û kosp
daret rewş, şert, merc, hal
darêj kulînçe, kulçe, darêjk
darijan darijîn, rijîn xwarê
darijan qalib girtin, dirûv dan
darinde dirav, malyet
daring kerese, daring, malzeme, materyal, madde, xammadde
daristan daristan, darûbar, cihê gelek dar lê şên in
darişt dirûv, şêwe, şikil
darişt deq, berhem, nivîs, tekst
dariştin pêkanîn, damezirandin, afirandin, dariştin, çêkirin
dariştin dirûv dan, şekl dan
dariştin dariştin, formule kirin
dariman hilweşîn, têk çûn, ruxîn, wêran bûn, xopan bûn, kembax bûn, kavil bûn
darimandin hilweşandin, têk birin, ruxandin, wêran kirin, xopan kirin, kembax kirin, kavil kirin, ji bingeh ve pûç kirin
darimaw hilweşî, têkçûyî, ruxî, wêran(bûyî), xopan(bûyî), kembax(bûyî), kavil(bûyî)
darinîn werîn, werihan, dawerîn, pel / belg / çilû ji daran ketin
darinraw rûtbûyî
darinraw hûtbûyî
darinraw verûçikî
darizan pirtikîn, hûr bûn, hûr-hûr bûn, pirt-pirt bûn, hûrikîn, bi şkestinê parçe-parçe bûn
darizandin pirtikandin, hûr-hûr kirin, pirt-pirt kirin, hûrikandin, bi şkandinê parçe-parçe kirin
darizaw pirtikî, hûr-hûrbûyî, pirt-pirtbûyî, hûrikî, bi şkestinê parçe-parçebûyî
darîn depîn, darîn, textîn, tiştê ji dar / dep
darkunkere darkoke, firindeyek e daran bi nikilên xwe kun dike
darpaç das, alavek pêbirîna daran e
darqepîçan qaştîk, tirkok, tirik, kesa/ê pir dirêj û zeîf
darşeq gulte
darşeqîn kaşok
dartaş necar, dartiraş
dartaşî necarî, dartiraşî
darûtan rût bûn, rûtikîn, pel / belg bi daran ve neman
darûtan hût bûn, hûtikîn, mû bi serî ve neman
darûtan rûçikîn, verûçikîn, pûrt pê ve neman
darûtandin rût kirin, rûtikandin, pel / belg bi daran ve nehiştin
darûtandin hût bûn, hûtikandin, mû bi serî ve nehêlan
darûtandin rûçikandin, verûçikandin, pûrt pê ve nehêliştin
darûtaw rût(bûyî), rûtikî
darûtaw hût(bûyî), hûtikî
darûtaw verûçikî, pûrt pê ve nemayî
daruxan hilweşîn, têk çûn, daruxîn, kavil bûn, wêran bûn, pûç bûn, ruxîn, ji bingeh ve pûç bûn
daruxandin hilweşandin, têk birin, ruxandin, wêran kirin, xopan kirin, kembax kirin, kavil kirin, ji bingeh ve pûç kirin
daruxaw hilweşî, têkçûyî, ruxî, wêran(bûyî), xopan(bûyî), kembax(bûyî), kavil(bûyî), (ji bingeh ve) pûçbûyî
das şalok, alavek e bo pêdirûna giya
das das, alavek e bo pêbirîna çilû yan darên zirav
dasekandin hedandin, arimandin, tena kirin, rehet kirin, hêdî kirin, hêminandin, aram kirin, hêmin kirin, sekinandin, rawestandin
dasolke şalokok, şalokên biçûk
dasolke dasok, dasên biçûk
dastan dastan, destan, serpêhatî çîrok (t. yên evînî yan qehremanî)
daşkan çemîn, tewîn, daşkîn, veçemîn, berê tiştekî bi aliyek din ve guherîn
daşkandin çemandin, tewandin, daşkandin, veçemandin, berê tiştekî dan aliyek din
daşkandin kêm kirin, jê kêm kirin, kêmandin
daşkelerm qirnebût
daşor tiraneker, tinazîbaz, galteker, henekbêj, qerfçî
daşore daxuşîn, erozyon, bi avê yan ba re çûna hin ax û kevirokên ser rûyê erdê ji cihê xwe û cihê ax jê çûye êdî bo çandinê wek berê baş nemîne
daşt sifteh, firotina yekem ya rojê
daştin av dan, avandin
daştin tinazî pê kirin, tirane pê kirin, galte pê kirin, henek pê kirin, qerf pê kirin
daştin daliqandî şûştin
datekan daweşîn, (bi hejîna daran) fêkî ji daran ketin
datekandin daweşandin, (bi hejandina daran) fêkî ji daran xistin xwarê
datekaw daweşî, (bi hejîna daran) fêkiyên ji daran ketî
datekaw (aborî) têkçûyî, topavêtî, îflaskirî
datekîn bn. datekan
datekîw bn. datekaw
datepîn hilweşîn, ruxîn, datepîn, têk çûn, hilweşiyan, ruxiyan
datepîn (aborî) têk çûn, top avêtin, îflas kirin
datepîw hilweşî, ruxî, têkçûyî, datepî, hilweşiyayî, ruxiyayî
dateqandin lezandin, bizirandin, bizav kirin, lez kirin, lezûbez kirin
datilîşan peritîn, pijikîn, hincirîn, kincirîn, dirîn, diriyan, dirhan, çirîn, çiriyan, çirhan, bûn kincir, (t. cil) kevn bûn û xwe saxlem û yekparçe negirtin
datilîşan peritandin, pijikandin, kincirandin, hincirandin, dirandin, çirandin, kirin kincir, (t. cil) kevn kirin û pûç kirin
datilîşaw peritî, pijikî, kincirî, hincirî, dirî, çirî, çirhayî
daw dav, xefik, tepik
daw (bo) nanewe dav (li ber) venan, dav (li ber) danîn
dawa daxwaz, xwestek, hêvî
dawa doz, dawa, şikayet
dawa kirdin xwestin, dawa kirin
dawakar dozveker, xwedîdoz, şikayetker, dawaker
dawaname dozname, şikayetname
dawaname daxwazname
dawbaz fêlbaz, hîlebaz, fena, şatir, şeytan
daweşan hûr hûr bûn, parçe parçe bûn
daweşan ketin şermê, ji xwe şerm kirin
daweşandin hûr-hûr kirin, parçe-parçe kirin
daweşandin dan şermê, şerma yekî birin
daweşaw hûr-hûr, hûr-hûrbûyî, parçe-parçe, parçe-parçebûyî
daweşaw gazindo, bigilî, bigazin
daweşîn bn daweşan
dawet vexwendin, dawet
dawet dawet, cejn, şahî, şehyan
dawet kirdin vexwendin, dawet kirin
dawet kirdin dawet kirin, cejn kirin, şahî kirin
dawer bn dadwer
dawên dang, daw, danga / daw kiras, berdang
dawên rewişt, reftar
dawêngir xwestok, parsek, dangirok, dawgirok
dawênk dawî, dûmahîk, diwayî, kotayî
dawênpak mestûr, biexlaq, binamûs, dawpak, saf, paqij
dawênpak rastgo
dawênpîs bênamûs, bêexlaq, dawpîs, nesaf, pîs
dawênpîs derewîn
dawûderman giyayên derman
dax n dax, nîşankirina (t. guhên tewalan bo nasîna wan) bi sujandinê / sotinê / şewitandinê
dax n jan, azar, ezyet, êş, kul, keder, derd, keser, xem, kovanî, kovandarî
dax mixabinî, heyf, dax
dax ax: Dax le dest em çarenûse! Ax felek! Ax ji destê felekê
dax r kel, gurî, zêde germ
dax kirdin dax dan, bi sujandinê nîşan kirin
dax kirdin kel kirin, gurî kirin, pir germ kirin
dax xwardin xem xwarin, derd kişandin
be daxewe mixabin, heyf, heyf e ku
daxdar xemgîn, xembar, bixem, kovandar, derdgiran
daxiran daxistin, daêxistin, bestin, qepat kirin, girtin, qilf kirin, kilîl kirin, kilît kirin
daxiraw daxistî, daêxistî, bestî, qepatkirî, girtî, qilfkirî, kilîlkirî, kilîtkirî
daxistin daxistin, daêxistin, bestin, qepat kirin, girtin, qilf kirin, kilîl kirin, kilît kirin
daxurpan datezîn, dacemidîn, şokek tezî / cemidî bi ser leşî de hatin
daxwaz daxwazker, dawaker, hêvîker
daxwazî daxwaz, xwestek, hêvî, dawa
daye dayê, dê, dayik
dayegewre dapîr, diya bavê yekî yan diya diya yekî, pîra yekî
dayelê dayê, dayikê (banga li dayikan)
dayen dayê, dayen, kesa zarokên kesek din wek zarokên xwe xwedî dike
dayenge dayengeh, dayêgeh, mala zarokan, cihê zarok lê tên xwedîkirin (t. bi roj dema dêbavên wan li kar in)
dayk dê, dayik, da, mader
daykane dayikane, bi awayê dayikan
dayke dayê
daykûbawk dêbav, dêûbav, dê û bav, da û bab, dayik û bav, mezinên kesekî
daylan seyr, sosret, ecêb
daylax canîhêştir, hêştirên hê mezin nebûne
dayîm herdem, hertim, hergav, hercar, herûher
dayîm û derem herûher, hertim
de deh (jimare 10, X):

de de deh deh, her carê deh

de de, dê: De were De were, De bêne De bîne, De ba bêt De bila bêt, De ba bihata De bila bihata / hatiba
de- di-: deçim diçim, debird dibir, nedezanî nedizane
de'ba dehbe, heywan, nemirov
debaşîr tebeşîr
debax, debax dantavê, reşbûn (li ber tavê)

debax dan / kirdin dan tavê, li ber tavê reş kirin

debaxxane, debaxane, debaxxane dantavgeh, cihê mirov xwe yan tiştekî dide (ber) tavê
debdebe şeng, şehyan, cejnane
debdebe gir, gelek mezin, gewre
debe peqlîşk, şeqok (li boyaxê / siboqê)
debe şeq, jihevvebûyî
debe avis
debe dewlik, amanek avê û ruhniyên dî ye
debeng delodîn, peledîn, tiredîn, kerçove, aqilsivik, kêmaqil, netemam, apter
debengî delodînî, peledînî, tiredînî, kerçovetî, aqilsivikî, kêmaqilî, netemamî, apterî
debê dibe, gengaz e, mimkin e
debê divê, pêdivî ye, pêwîst e
debistan dibistan, fêrgeh, xwendingeh, medrese, mekteb, cihê ders lê tên xwendinê
debîr erkedar, karmend, memûr, wezîfedar, xebîr
deblax canîhêştir, hêştira hê mezin nebûye
Decal Decal, Deccal, Dij-Mesîh
de'ecanî bn de'ba
def def, înstrumentek muzîkê ye
defey şan navmil, hestiyên navmilan
defir aman, firax, firaq
defjen defjen, kesa/ê li defê dide
defr bn defir
defter defter, tênivîsk
degeneg kotek, tade, zor, zilm, tehda, te'da
deger nirx, biha, bihagiranî
degmen kêm, mînîmal
degmen kêm car
degmen kêm, kêmpeyda, nadir: bedegmen kêm car
dehem, dehemîn dehem, dehemîn, 10., (ya / yê / yên) dehê / dehan
dehol dehol, dahol
deholjen, deholkut deholqut, kesa/ê li daholê dide
dej mayî, bermayî, jibermayî, xercnekirî
dek de: Dek be xêr bêy De bi xêr hatî
dek hey, xwezî: Dek sax nebît! Hey / xwezî sax nebî!
del wêrek, dilêr, biste, mêrxas, aza
del dêl, dêhl, hin heywanên mê (wek se, beraz, şêr): dêleberaz dêleberaz, beraza mê, dêlegurg dêlegur(g), gur(g)a mê, dêlemeymûn dêlemeymûn, meymûna mê, dêleseg dêlese, seya mê, dêleşêr dêleşêr, şêra mê, dêlewurç dêlehirç, hirça mê
delak berber, porkurker, pirçkurker, sertiraş
delakxane berberxane, porkurkirinxane, pirçkurkirinxane, sertiraşxane
delal navbeynkar, berger, ajan, mezatker
delalane destheqê / destmizê navbeynkar / berger / ajan / mezatker
delandin riştin, rijandin
delandin çipandin, dilopandin, dilop kirin
delaqe şeq, qeliş, derz, kelş, kelaştin, kelişandin
delaqe tê xistin şeq xistinê, kelaştin, derizandin, kelişandin
delb (cil / pêlav) mezin, fire
dele, deledel lerz, recf
dele kirdin lerizîn, recifîn
deleçe nazdarker, dilxweşker
deleçeyî nazdarî, dilxweşkirin
delek simor, zerdewa
delese meth, pesn, xwe yan kesek / tiştek mezin kirin yan mezin hesibandin
delê, delêt, delêtin dibêje, dibê, dibêjit, dibêjitin, dibêt, dibêjît
delîqanî bêşerm
delubîber bîber, îsot, filfil
deluqel nefsmezin, qure, pozbilind
delû aqilsivik, peledîn, hepledîn, dîn, delî, delodîn, tiredîn, hepletiraş, apter
delûkar aqilsivik
delûv setil, satil
delûv zerik
delya bn derya
delya pir, gelek, mişe, zaf, zor, zêde
delyadil merd, comerd, dilfire
delyalûş xwere, bixwere, pirxwer, kesa/ê pir dixwe
dem dev
dem xoş! Dev xweş! Sehet xweş! (dema kesekî tiştek xweş gotibe)
dem dev, devik (devê alavên pêbirînê, wek kêr, birek, çeqo)
dem (kat) dem, wext, zeman, kat
dem bîsk, kêlîk, delîv, delîve
dem- min di-: demzanî min dizanî, demkird min dikir, demxward min dixwar
demamk maske, rûpoş, rûyîn, rûdank
deman- me di-: demanxwênd me dixwend, demanbijard me dibijart, demanparast me diparast
demançe demance
demandin (agir) gur kirin, geş kirin, hilkirin, vêxistin, (agir) berdan (tiştekî)
demandin (çay) dem kirin, demandin
demar demar, reh, rih
demargîr serhişk, fanatîk, radîkal
demargirî serhişkî, fanatîzm, radîkalîzm
demawdem devkî, bi dev gotina tiştekî ji kesekî bo kesek din
demax (lût) poz, difin, bêvil, lût
demax demax
dembest, dembestkiraw devgirêdayî, devgirtî
dembên lixav, devgirek, devgirêdek
dembil devminok, kesa/ê axiftina wê / wî mine-minokî ye
dembir dawîn, talî, dûmahî
demdirêj dirêjbêj, kesa/ê mijarekê zêde dirêj dike
deme kinar, qirax, lêv, serlêv
demelaske zarîkirin, zehrîvekirin, texlîd, lasayî
demenî persîv, (êşa) sarma
damerakol, damerakole dûpişk
demeteqê devjenkî, suhbeta ne giring / fermî
demew berev, nêzî: Demew êware bû Berev êvarê bû (ango dê di nêz de biba êvar)
demew demewjûr berevjor, serberjor, ser ber bi jor ve, demewxwar berevjêr, berevxwar, serberjêr, ser ber bi jêr ve
demewane co, cok
demewer zêdebêj, pirbêj
demewerî zêdebêjî, pirbêjî
demewnixûn serberjêr, ser li ciyê binî û bin li ciyê serî
demheraş lewçe, zimandirêj
demheraşî lewçetî, zimadirêjî
demîn (agir) gur bûn, geş bûn, hilbûn, vêketin, (agir) berbûn (tiştekî)
demîn (çay) dem bûn, demîn
demnixûn serberjêr, ser li ciyê binî û bin li ciyê serî
demkut devqut, kesa/ê devê xwe venake yan devê wê / wî hatiye girtin
dempel devbeş, devfire
dempîs zimandirêj
dempîsî zimandirêjî
dempûçel bêdidan, bêdiran
demsûr jixwebawer
demter bêjok, kesa/ê dibêje (dijwateya kesa/ê dike), kesa/ê dibêje lê napêje
demterî bêjokî, pir gotin bêyî kirin
demûçaw serûçav, rû
demûdan devûdidan, devûdiran
demûdest tavilê, di cî de, serdanser, derhal
demûduwan dîtin û raman, bîrûray, helwest, boçûn
demûlimoz devûlixav
demûpil suhbet, axiftin
demwal (aman, firax) nizm, dijw. kûr
demwer methok, pesnok, kesa/ê pir pesnan (t. yên xwe) dide / methan (t. yên xwe) dike
demxoşane mizgînî, nûçeya / peyama xweş / xêr
dena yan, yan na, eger na: Bêne, dena min nayem Bîne, yan (eger neînî) ez nayêm.
dendûk bn denûk
deng deng, dey
deng (di hilbijartinan de) deng, ray
deng danewe deng vedan, olan dan
deng derçûn deng (jê) hatin, deng (jê) derketin
deng diran / gîran deng ketin (bi temamî)
deng hilbirîn deng(ê xwe) bilind kirin
deng nûsan deng ketin (ne bi temamî)
deng û seng deng û pêjn: bê deng û seng bêpêjn, mit, bê deng û pêjn
dengedeng dingeding, dingering, heytûhot, qerebalix
dengegaz kêmbêj, kesa/ê kêm diaxive / dipeyive
dengeşe bn dengedeng
denggiwê galgal, galegot, galegal, gotinên bêbingeh
denggîraw dengketî (bi temamî)
dengnûsaw dengketî (ne bi temamî)
dengsazî dengsazî, fonetîk
dengûbas nûçe, dengûbas, êxbar, xeber
dengzil dengbilind
denik tovik, dendik
denik lib (ya ceh, genim, nîsk, nok û hwd)
denke denke lib lib, kit kit, yek yek, êk êk
denûk nikil, nukul
deq deq, berhem, tekst, nivîs
deq tam: Yek mangî deq e min çawêrêm Tam mehek e ez bendewar im
deqendûqin guherok, xweranegir, guherbar, nemayinde
deqîqe deqe, deqîde, xulek, 60 çirke / saniye, 1/60 saet
deqne deqne, xêra didin feqeyan
der der, derve, dijw. hindir, hundur, jor
der (derga) dergeh, derî, derok, cihê mirov tê re dikare biçe hindir û jê derbikeve
der- der-, pêşpirtikek e dikeve pêşiya hin peyvan û wateyên nû didiyê: derçûn, derkirdin, derbirîn û hwd
-der -der, paşpirtikek e dikeve paşiya hin peyvan û wateya "kesên tiştekî didin" dide peyvan: fermander
deramet destkeft, qazanc, kar, feyde
deramet bûn bazar hebûn, tişt hatin firotin
deraw bn derbend
derawsê bn dirawsê
derawurd weşan, belavok
derawurd berhem, deq
derbarey derbarî, di warê ... de, li ser ...
derbaz derbas, derbas, bor, buhur
derbaz bûn derbas bûn, borîn, buhurîn, bihartin
derbaz kirdin derbas kirin, borandin, buhurandin, bihartin
derbazge buhur, bor, derbasgeh, cihê tê re borîn / derbasbûnê / borandinê / derbaskirinê
derbeder derbider, aware, mişext, sergûmkirî, derkirî, derxistî
derbeder revok
derbeder beradayî, gerok
derbederî derbiderî, awareyî, mişextî, sergûm, surgun
derbederî revokî
derbederî beredayîtî, gerokî
derbend derbend, buhur, neqeb, rêyên teng yên di çiyayên asê re derbas dibin
derbest berbend, têkildar, pêve, pêvegirêdayî, girêdayî, derbest
derbest xemxwer
derbestî berbendî, têkildarî, pêveyî, pêvegirêdayîtî, giêrdayîtî, derbestî
derbestî xemxwerî, matîjêkirin, sereguhî
derbir tûj, hişk (t. m.)
derbir xurt, hêzdar, bihêz
derbirîn gotin, derbirin, anîn ziman
derbirdin debare kirin, îdare kirin, qetandin
derbiwardin nekirin, nekirî hêlan / hiştin
derbiwardin li derveyî tiştekî hiştin / hêlan
derbuwardin nekirin, nekirî hêlan / hiştin
derbuwardin li derveyî tiştekî hiştin / hêlan
derbûn (pirzik, peqlûşk, lîr, dûmel) derbûn, çêbûn, diyar bûn, xwiya bûn
derbûne kuçe, kolan (t. yên varê û neserekî)
derçûn derçûn, derketin, hatin derê / derve
derçûn (ji yan di ezmûnekê / îmtîhanekê / ceribidinekê de) derçûn, bi ser ketin
derçûn (pirtûk / kovar / rojname) derçûn, weşîn, hatin weşandin, belav bûn
derçûn (kesek) filitîn, revîn, xwe xilas kirin
derçûn (bi destî yekî ji devê wê / wî) derçûn
derçûn (ji fîşek çek) teqîn, derçûn
derçûn (derfet, delîv) ji dest çûn, ji dest derçûn, derfet yan delîv yan îmkan ji dest dan yan wenda kirin
derçûn piştî kirinê diyar bûn ku tiştek bi awayekî ye: Çîrokeket zor xoş derçû Çîroka te xweş derçû / derket ango Diyar bû ku çîroka te xweş e
derd derd, kul, keder, kovan, keser, xem
derd êş, nesaxî
derd jan
derd pirsgirêk, problem
derd e derd e
derd e (be daxewe) mixabin, heyf e (ku)
derdan vale kirin, xalî kirin
derdan vale, xalî, dijw. tijî, tije
derdan (êşekê / nesaxiyekê / nexweşiyekê kesek) girtin
derdan xuh dan, xwê dan, ji ber westînê yan germê av bi leşê kesekî de hatin
derdest berdest, liberdest, tiştên mirov dikare bi asanî xwe bigînê, tiştên nêzîk in, tiştên nêzîkî dest in, tiştên li ber destê mirov in
derdest xistin berdest kirin, xistin ber destê mirovî
derdestî berdestî, liberdestî, nêzîkî, nêzîkî mirov, nêzîkî dest
dere gelî, newal, nihal, dol
derebeg derebeg, feodal, axa
derebegî, derebegêtî derebegî, feodalîzm, feodalî, axatî
derece derece, pile, paye
derem hertim, herdem, hergav
daîm û derem her û her, hertim
deretan çare, hel, (mecazî) derman: Derdim deretanî bo niye Derdê min derman nîne, derdê min bêçare ye
derewe derve, der, derê, dijw. hindir, jorve, di nav de
bo derewe derve, derê: Min bo derewe deçim Ez diçim der / derve / derê
le derewe li derê, li derve
le derewewe ji derê, ji derve
le derewewe ji derve ve
derê bn derewe
derfet delîv, derfet, îmkan, fersend, firset, gengazî, delîve, dema yan rewşa mirov dikare tê de tiştek (ku wek din nayê kirin yan nikare bi asanî bêt kirin) bike
derfet hênan delîv / derfet / îmkan bi kar anîn, ji delîvê / derfetê / îmkanê sûde / kelk / mifa /feyde wergirtin / kirin
derfirtandin dervirandin, derpirandin, derçikilandin, derkirin, bi zorê dan der, wa kirin ku tiştek bi zorê derbikeve yan serê xwe derbîne
derga dergeh, derî, derok, derge, cihê mirov tê re dikare biçe hindir û jê derbikeve
derga kutan derî qutan / kutan, li derî dan / xistin (t. bi hêz)
derga xir kirdin derî / dergeh qilifandin / qilif kirin / qilif dan, derî daxistin
le derga dan li derî dan / xistin
dergane derok, deriyên biçûk
dergawan dergevan, dergehvan
dergûş pêçik, landik, dergûş
derhanîn bn derhênan
derhatin derhatin, derketin, diyar bûn, xwiya bûn, serê xwe deranîn
derhatû derhatî, diyar, berçav, xwiya
derhawîştin deravêtin, derhavêtin, deravêştin, derhavêştin, deravêjtin, avêtin derê
derhawîştin red kirin, qebûl nekirin, dijw. bijartin
derhênan deranîn, derînan, derhînan, derhanîn, anîn der / derê / derve
derhênraw derînayî, hatî deranîn, înayî der
derîçe derok, deriyên / dergehên biçûk
derîçe pencerok, pencereyên biçûk
derk bn derga
derkenar (di nivîsînê de) têbînî
derkenar perav, derav, berav, qerax, qirax, kenar, berkinar
derkewt derket, derkeft (raweya demên borî ji lêkera derkewtin derketin, derkeftin)
derkewt diyarde, fenomen
derkewt derdirûv, rû, serû
derkewtin derketin, derkeftin, hatin der / derê / derve
derkewtin (kovar, pirtûk, rojname) weşîn, belav bûn, derçûn, hatin weşandin
derkewtin diyar bûn, xwiya bûn, aşkira bûn, zelal bûn, berçav bûn, ron bûn
derkewtû derketî, derkeftî, hatî der
derkewtû diyar, aşkira, xwiya, zelal, berçav, ron, eşkere
derkêşan derkêşan, derkişandin, kişandin der, bi kişandinê anîn der
derkirdin derxistin, derkirin, ji cihekî avêtin / kirin derê
derkirdin derxistin, weşandin, belav kirin
derkirdin derkirin, hinare kirin, hinartin, îdxalat kirin, ji welatekî birin yek dî
derkirdin derkirin, bi qaçaxî ji welatekî / cihekî birin yek dî
derkirdin (pirzik, peqlûşk, lîr, dûmel) derkirin ango peqandin
derkiraw derkirî, derxistî, deranî, derînayî, derhînayî, derhênayî
derkird weşan, belavok
derkird berhem, deq
derkirdin derxistin
derkirdin derkirin
derling derling, delîng, herdu derên / devên binî yên derpî / pantolon / şelwal û hwd
dermal derazînk, astane, derçik, şêmig, derîzan, dêrzigeh, pêder, şîpane, bilindeka li ber deriyan
derman derman, îlac
dermange, dermanxane dermanxane, eczexane, cihê derman lê tên standin
dermanzan dermannas, pisporê dermanan, kesên ji pîşeya xwe dermanan dinasin
derperandin derpirandin, derçikilandin, derkirin, bi zorê dan der, wa kirin ku tiştek bi zorê derbikeve yan serê xwe derbîne
derperîn derpirîn, derçikilîn, bi zor yan bi lez derketin yan xwe dan der
derperîw derçikilî, tişta serê wê rêkûrast berev jor derketiye
derpoqîn derhatin, serê xwe deranîn, xwiya bûn, serê xwe hilanîn
derpoqî derhatî, tişta serê xwe deranî, xwiya, serhilanî
derqel pirtik, parçok, parîk, parçe, parî
ders ders, wane, fêrkirin, hînkirin, elimandin
ders pê wutin ders dan (kesekî), (kesek) fêr / hîn kirin, (kesek) elimandin
derteng derbend, neqeb, berteng, buhur, rêyên teng yên di çiyayên asê re derbas dibin
derû bênvedan, bênvekirin, rehetî, îstîrehet
derû lê kirdinewe rehetî dan (kesekî / tiştekî) bên dan (tiştekî), delîva / derfeta bênvedanê / bênvekirinê dan kesekî / tiştekî: Xwa derût lê bikatewe Xwedê rehetiyê bide te
derûber dorber, derdor, hawirdor, dewrûber, dewrûdor, çaralî
derûber navçe, herêm
derûber zom, com, gom
derûdeşt derdeşt, deşt û çol, cihê pan û vekirî û neasê
derûdirawsê dormal, cîran, kesên mala wan nêzî ya mirov e
derûjûr kirdin her çûn der û hatin hindir - çûn der û hatin hindir
derûn derûn, ruh, can, giyan
derûn (wîjdan) wijdan, ûjdan
derûnî derûnî, ruhî, ruhanî, canî, giyanî
derûnî sinc, rewişt, exlaq, moral
derûnsaz psîkiyatr, derûnsaz, bijîşkên / nojdarên ruhî / derûnî / giyanî
derûnzan derûnnas, psîkolog
derwaze dergeh, deriyên mezin
derwaze azîne, awa, şêwe, metod, tewir
derwêş derwêş
derwêşî derwêşî
derxistin derxistin, derêxistin
derxistin diyar kirin, xwiya kirin, aşkira kirin, beyan kirin
derxistin nîşan dan
derxistin destnîşan kirin
derxistin pîşan dan
derxward dan xwarandin, dan xwarin, pê dan xwarin (t. bi zorê)
derxward dan têkil kirin, tevlî kirin, tevlihev kirin, tiştek kirin nav tiştek dî
derya derya, zerya, behr
derz bn ders
derzî derzî, dirêzî
derzî cildirû, dirûnker, terzî, derzî
des- dest-, des., dez-, pêşpirtikek e dikeve pêşiya peyvan û wateya "dest" dide wan
desa de, de ka, de madem wa ye..., haydî, dê
desa dey de! de haydî! de yella! dê ka!
desebuxçe çantik, çentik, çanteyê destan
deselat desthilat, rêverberî, hêz, hukum, hukumranî, serdestî
deselat bandor, kargêrî, tesîr
deselatdar desthilatdar, hêzdar, serdest, hukumran
deselatdar bibandor, bandorker
deselatî desthilatî, rêveberî, hêzdarî, hukumranî, serdestî
desere destere, birek, mişar, testere
desfiroş etar, bazirganên / tacirên tiştên xwe digerînin û difiroşin
desinde, desinge desinde, tehsîsat
desindexor, desingexor desindegir, tehsîsatgir, desindewergir, tehsîsatwergir, desindestîn, desindedar
desk, deskegul destik, baq (yê gulan û hwd)
desmal desmal, kefîk
desnûs destnivîs
desnûser destnivîser
desroke desmal, kefîk
dest dest
dest zend
dest be ser da girtin dest bi ser de girtin, desteser kirin
dest gîran mijûl bûn
dest kuşîn dest givaştin
dest birîn dest rakirin, dest hildan
dest lê helgirtin dest jê berdan, dev jê berdan, bes kirin
dest piya nan dest danîn ser
dest piya nan dest pê ve nan
dest tê werdan dest tê werdan, tedexulî kirin, destên xwe kirin nav karên kesek dî re
dest dest, taxim, bedle, qat, taxima cilan
destajo kedî, kehî
destajo zirşerm, dijw. kûvî
destajo şermîn
destar destar
destawdest kirdin ji destên kesekî dan / ketin destên kesek dî, ji destekî dan / ketin destek din
destawêz kirdin perixandin, mist dan
destçin destdirû, tiştên bi dest hatine dirûn / kêlîkirin
destdar hêzdar, destdar, bibandor
destdar maldar, zengîn, dewlemend
destdarî hêzdarî, destdarî, bandor
destdarî maldarî, zengînî, dewlemendî
destdirêj şerok, êrişker, şerxwaz, belakir
destdirêjk kêlbetan
destdirêjî destdirêjî, şerokî, êrişkerî, şerxwazî, belakirî
destdirêjî destdirêjî, tecawiz
deste deste, kom, taxim
destbendî hevgirî, hevpeymanî
desteber dilsoz
desteber piştevan, piştgir
desteberî dilsozî
desteberî piştevanî, piştgirî
destebira destebira, koma hevalan
destebira destebira, hevta, tam mîna hev: Ew dîktator çû belam emeş destebirayetî Ew diktator çû lê ev jî destebirayê wî ye / ev jî tam wek wî ye
destejino, deste-ejino destseqet
destelat bn deselat
destele cer, cêr, amanên / firaqên ji axê hatine çêkirin
destemo (lawir) kedî, kehî, dijw. kûvî
destemo sernerm
destemo bindest
destestêre, deste-estêre destestêr, komstêr, koma stêran
destewane destparêzk, tiştek e mirov bi ser destên xwe de digire daku destên xwe ji xeteriyê / pîsiyê biparêze dema karekî dike
destewdawên tika, rica, hêvî, daxwaz
destewdawên bûn xwe avêtin ber bextê yekî, hêvî ji yekî kirin
destewsar hefsar
desteykar destekar, personel, koma karkeran li kargehekê
destxanû destxanî, apartman
destgir çembil, destik, destikên qazanan / qûşxanan
destgir destgir, demgir, wextgir, tişta kirina wê gelek demê dixwaze
destgîr berdestk, alîkar
destgîr rêber
destî pê kirdin xapandin, xirandin, hîle lê kirin
destkar destkar, kesên karên destan (wek dirûn, kêlîkirin) dikin
destkewt destkeft, bidestketî
destkewt bidestxistî
destkewtin destketin, bidestketin
destkêş destgork, tilgork, lepik, dezgork, destkêşk, cilek e mirov dike destên / tilên xwe daku wan ji sarmayê biparêze
destkird bidestçêkirî
destkird çêkirok
destkurt destkurt, feqîr, kêmhe, hejar, belengaz, perîşan
destkurt bêbandor, bêtesîr, bêwate
destnerowîştû bêbandor, bêtesîr, nekarîgêr, ne-efektîv, bêwec, bêfêde
destniwêj destnivêj, destnimêj, şûştina bo nivêjê / nimêjê
destniwêj girtin destnivêj girtin / şûştin
destniwêj şkan destnivêj şkestin / ketin
destniwêj şkandin destnivêj şkandin / xistin / êxistin
destniwêj şiştin destnivêj şûştin / girtin
destpêşkerî pêşgavî, înîsiyatîf
destqurs goc, destgiran
destrast destrast
destrast segvan, kesa/ê zîrek e di lêdana tîr yan fîşekê yan tiştek wek wan li wî cihî yê digiritê
destrowîştû bibandor, bitesîr, karîgêr, efektîv
destsûk destsivik
destûbird lez, bizav, lezûbizav
destûbird pît, bilez, lezgîn, bilezûbizav, zû
destûbird lê kirdin lezûbizav lê kirin, lezandin
destûpil destûlep, hinêr, jêhatîtî, şiyan
destûr destûr, izin
destûr edet, irf, destûr, qanûn, zagon
destûr rêziman
destûrî destûrî, izinî
destûrî qanûnî, makezagonî
destxaw destsist, destxav, sistûxav
destxero xapandî, xirandî, hîlelêbûyî
destxero kirdin xapandin, xirandin, hîle lê kirin
destxeroyî xapandin, xirandin, hîle, hîlekirin, hîlelêkirin
destxet destnivîs, destxet, nivîsîna bi dest
destxoş! destxweş! sehet xweş! her bijî! aferîn!
destyar alîkar, berdestk, hevkar, harîkar
destyarî alîkarî, harîkarî, berdestkî, hevkarî
deşt deşt
det- te di-: detwut te digot, detbird te dibir, dethêna te dianî
detan- we di-: detanzanî we dizanî, detanwîst we dixwest, detanjimard we dijimart
detîr (tivengên / demanceyên) dehlibxwer, (tivengên / demanceyên) deh fîşek dikarin bên têkirin
dever dever, navçe, herêm, cî, cih, war
dew (pele) lez, bizav, lezûbizav, ecele
dew (rakirdin) bezîn, bazdan
dew revîn
dewam dewam, dom
dewam kirdin domandin, dewamandin, dom kirin, dewam kirin
dewan (xêra) pît, lezgîn, beza, bilez, tişta zû dibeze / dimeşe
dewan (cewherdar) birqok, biriqdar
dewan teyisok
dewen tiraş, kêrat, devî, bûş, devîçirk, darkolik, kem, dirîk, çîtik, teraş
dewîn (rakirdin) bezîn, bazdan, revîn, pît / bilez meşîn
dewît pêzeweng, kodoş, kesa/ê jinan û mêran digihînin hev daku bi pare cot bibin ango bikevin têkiliyên cinsî
dewlemend, dewlemen zengîn, paredar, halxweş, xanedan, dewlemend, maldar
dewlemendî, dewlemenî zengînî, paredarî, halxweşî, xanedanî, dewlemendî, maldarî
dewlet dewlet
dewlet mal, maliyet, dewle, dewlemendî, zengînî, malûmilk
dewr dewr, dor, dorber, çaralî, derdor, hawirdor
dewr dewr, serdem, çerx, qirn
dewr dan dewr dan, li dor zivirîn
dewr dan (gemaro dan) dorpêç kirin
dewrandewr dorber, çaralî
dewrî sênîk, teyfik, lalik, dewrî
dexezar nesax, nexweş, nesaxdiyar, nexweşxwiya
dexîl gorî, qurban, heyran: Dexîlit bim! Ez gorî (te bim)! Ez heyran(î te bim)! Ez qurban(î te bim)!
dexl dexl, dexlûdan, genim û ceh
dexl kirdin têkil dan, tevlihev kirin, têk werdan, destkarî lê kirin
dey de, dê
dey ba de ka: Dey ba zû keyn De ka em zû kin
dey- wê di-
dey- wî di-: deygirt wê / wî digirt, deysend wê / wî distand, deyzanî wê / wî dizanî
deyan dehan, bi dehan
deyan- wan di-: deyangirt wan digirt, deyansend wan distand, deyanzanî wan dizanî
deyeha bi dehan
deyek dehêk, dehyek, yek ji dehan, 1/10
deyî dehî, desîmal
deysa de madem wa ye, neyse: Deysa, min nayem Madem wa ye, ez nayêm
dez- dez-, des-, dest-, pêşpirtikek e dikeve pêşiya peyvan û wateya "dest" dide wan: dezga dezge, dezgîran destgirtî, yar
dezga dezgeh
dezgadar dezgedar, meyfiroş, barvan, meyxaneçî
dezgêr etar, bazirganên / tacirên tiştên xwe digerînin û difiroşin
dezgîr berdest, tiştên mirov dikare xwe bigihîniyê
dezgîran dezgir, destgirtî, yar, keçeheval yan kureheval
dezmaye sermaye, mal, maliyet
dezû dezî, ben, benik
dezûle demar