gor

 Binêre herwiha: gorr û gör

Kurmancî

Bilêvkirin

• (Daçek) IPA^(kilîd): /ɡoːɾ/
  • Deng (Wan)^ⓘ
• (Navdêr 1, Navdêr 2) (qebr, tirb, mezar) (gef, tehdîd, hereşe)  IPA^(kilîd): /ɡoːr/
  • Deng (Wan)^ⓘ
• Kîtekirin: gor

Daçek

gor

li gor(a) ... yan gorî...:

1. Wek kesek yan tiştek dibêje.

   Li gor Qur'anê, mirovên baş dê biçin Biheştê û yên xirab dê biçin Dûjehê ango Cehnemê.

2. Bi baweriya kesekê/î.

   Li gor te, divê em çi bikin?

3. Bi tiştekî.

   Meaşê wî li gor seetan e.

   Peyv li gor alfabeyê hatine rêzkirin.

4. Wek ku hatiye fermankirin.

   Divê hûn li gor şîretên min vî karî bi cih bînin.

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: گۆر‎

Herwiha

• anegor
• angor
• pey

Hevmane

• şehn

Etîmolojî

Deyn ji tirkî göre ji lêkera gör- (dîtin), bi tirkiya kevn köre ji rehê kör- (dîtin). Heman peyv wek گوێرە‎ (gwêre) ketiye soranî jî. Di devoka Kobaniyê de bûye gulle.

Werger

li gor(a/î), bi gotina, bi nêrîna, bi dîtina

• Afrîkansî: volgens → af, aldus
• Almanî: laut → de, gemäß → de, zufolge → de, nach → de
• Astûrî: según
• Belarusî: паводле (pavódlje), зго́дна (zhódna)
• Bretonî: hervez → br
• Bulgarî: според → bg (spored)
• Çekî: podle → cs
• Çînî:

  Kantonî: 按照 (on³ ziu³), 對……嚟講 (deoi³…lei⁴ gong²), 根據 (gan¹ geoi³)

  Mandarînî: 根據 → zh (gēnjù), 按照 → zh (ànzhào), 依據 → zh (yījù)

• Danmarkî: ifølge → da
• Endonezyayî: menurut → id
• Erebî: طِبْقًا لِـ‎ (ṭibqan li-), وَفْقًا لِـ‎ (wafqan li-)

  Erebiya misrî: على حسب‎ (ʕalā ḥasab)

  Erebiya başûrê şamê: حسب‎ (ḥasab)

• Ermenî: համաձայն → hy (hamajayn)
• Esperantoyî: laŭ → eo
• Estonî: vastavalt, kohaselt, järgi
• Extremaduranî: sigún
• Farisî: طبق‎ → fa (tebqe)
• Ferî: sambært
• Fînî: mukaan → fi
• Fransî: selon → fr, d'après → fr
• Frîsî: neffens
• Gaelîka skotî: a rèir
• Galîsî: segundo → gl, consonte → gl
• Gotî: 𐌰𐍆𐌰𐍂 (afar)
• Gurcî: მიხედვით (mixedvit), შესაბამისად (šesabamisad), თანახმად (tanaxmad)
• Haîtî: dapre
• Hindî: के मुताबिक़ (ke mutābiq)
• Holendî: volgens → nl, aldus → nl
• Îbranî: לפי‎ → he (lefí)
• Îdoyî: segun → io
• Îngilîziya kevn: æfter
• Îngilîzî: according to → en
• Îrlendî: dar le, de réir
• Îtalî: secondo → it, in base → it
• Îzlendî: samkvæmt → is
• Japonî: ...によると → ja (...ni yoru to)
• Kapampanganî: agpang king, agpang kang
• Katalanî: segons → ca
• Koreyî: ...에 따르면 (...e ttareumyeon)
• Latînî: in → la, secundum → la
• Lîtwanî: pasak → lt
• Makedonî: според (spored)
• Malayalamî: പ്രകാരം → ml (prakāraṃ), അനുസരിച്ച് → ml (anusariccŭ)
• Maltayî: skont
• Maratî: प्रमाणे (pramāṇe)
• Mecarî: szerint → hu
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: ifølge → no

  Norweciya nînorskî: ifylgje, ifølge → nn, ifølgje

• Oksîtanî: segon → oc
• Polonî: według → pl, podług → pl, wedle → pl
• Portugalî: de acordo com → pt, segundo → pt, conforme → pt
• Romanyayî: conform → ro
• Rusî: согла́сно (soglásno), в соотве́тствии с (v sootvétstvii s)
• Sebwanoyî: segun, suma, sumala
• Sirboxirwatî: prema, po → sh
• Slovakî: podľa
• Spanî: según → es, acorde a, con arreglo a → es, a tenor de
• Swahîlî: mujibu
• Swêdî: enligt → sv
• Tagalogî: ayon sa
• Tamîlî: படி → ta (paṭi)
• Tayî: ตามที่ (dtaam têe)
• Tirkî: göre → tr
• Urdûyî: بَقَول‎ (baqaul), بامُطابِق‎ (bamut̤ābiq), کے مطابق‎ (ke mutābiq)
• Ûkraynî: згідно (zhidno)
• Venîsî: par → vec, drìo, drio
• Viyetnamî: theo → vi, theo như → vi
• Walonî: sorlon → wa, d’ après, shuvant → wa
• Weylsî: yn ôl
• Yidîşî: לויט‎ (loyt)
• Yûnanî: σύμφωνα με (sýmfona me)

  Kevn: κατά (katá), συν (sun)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 1

Gora Lev Tolstoy (2)

gor mê

2. Cihê kesek mirî lê hatiye binaxkirin.

   Hevmane: tirb, qebir, qebr, mezel, mezar, ziyaret, aramgeh

   • Sê rojan bi wî awayî, bê ku bipeyive û devê xwe veke, bêlebat, bêhêvî, di nav malê de wek miriya ji gorê rabûye, diçû û dihat. — (Çiyayê Agirî, Yaşar Kemal, Weşanxana Çanda Kurdî)
4. Derdora binê darê, cîhê ku qurmê darê lê dikeve binax.

Herwiha

• gorr
• gorn
• gorrn

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: گۆڕ‎

Jê

• gorandin
• gorandî
• gorbiheştî
• gorî
• gorîner
• gorkol
• gorkolî
• goristan
• goristanî
• (Lêker) (kesek) gor kirin
• (Lêker) gor kirin
• (Navdêr) gorkirin
• (Rengdêr) gorkirî

Etîmolojî

Teorî 1: hevreha soranî گۆڕ‎ (gorr, “gor”), kelhûrî gûrr, farisî گور‎ (gûr), têkilî peyva gir (cihên piçekê bilind), ji proto-hindûewropî *gʰrābʰ- (kolandin, kolan), hevreha proto-slavî *grobъ (grobi: gor > polonî grób, sirbî гро̏б / grȍb, çekî hrob), proto-cermenî *graban / *grabō (almanî Grab îngilîzî grave, danmarkî / norwecî / swêdî grav, îzlendî gröf), albanî varr... Delîlekî din jî yê têkiliya wan, ji bilî şibîna peyva "gir" û "gor", ew e ku di zimanên din de jî ew têkilî heye û gelek caran peyva bi maneya "gir, girik" wateya "gor" girtiye, bo nimûne peyva τύμβος (tûmbos: girik > gor) ya yûnanî serekaniya peyva tumba (gor) ya latînî, tombe (gor) ya fransî, tomb (gor) ya îngilîzî û (bi rêya aramî) heta tirb (gor) ya kurdî ye jî.

Teorî 2: ji erebî قبر‎ (qebir/qebr) > erebiya iraqî gebir > kurdî *gewr/qewr > *gor > gor. Bo veguherîna "b/w" binere ba, baran, berf. Bo veguherîna "-ew-" > "o" bide ber: dor (ji erebî "dewr), "xox" (ji erebî "xewx", şor (qise, axivîn ji erebî "şewr").

Werger

qebir, mezar, tirb

• Abxazî: адамра (ādāmrā)
• Açehî: kubu, jeurat
• Adîgeyî: хъэ (χă), бэны (bănə)
• Afrîkansî: graf → af
• Albanî: varr → sq n
• Almanî: Grab → de nt
• Amharî: መቃብር (mäḳabr)
• Aramî:

  Siryaniya klasîk: ܩܲܒ݂ܪܵܐ‎ n (qaḇrāʾ)

  Turoyo: ܩܰܘܪܳܐ‎ n

• Aromanî: murmintu nt, groapã m
• Asamî: কবৰ (kobor)
• Astûrî: sepultura m, sepoltura m, cabuercu n, cagüercu n, fuoca m, güesa m, fuosa m, guosa m, furaca m, mortera m, poza → ast m
• Azerî: məzar, qəbir → az
• Başkîrî: ҡәбер (qäber)
• Belarusî: магі́ла m (mahíla), гроб n (hrob)
• Bengalî: কবর → bn (kôbôr), সমাধি (śômadhi)
• Bretonî: bez → br n
• Bulgarî: гроб → bg n (grob)
• Burmayî: သင်္ချိုင်း → my (sanghkyuing:)
• Buryatî: хүүр (xüür)
• Çekî: hrob → cs n
• Çînî:

  Kantonî: 墳墓 (fan⁴ mou⁶)

  Dunganî: фын (fɨn), фынкын (fɨnkɨn)

  Mandarînî: 墳墓 → zh (fénmù)

  Wuyî: 墳墓

• Danmarkî: grav → da
• Elfdalî: grav m
• Endonezyayî: kubur → id
• Erebî: قَبْر‎ n (qabr), ضَرِيح‎ n (ḍarīḥ)

  Erebiya kendavî: قبر‎ n (gabir)

  Erebiya hîcazî: قبر‎ n (gabur)

  Erebiya fasî: قبر‎ n (qbar)

• Ermenî: գերեզման → hy (gerezman)
• Esperantoyî: tombo → eo
• Estonî: haud → et
• Farisî: گور‎ → fa (gur), قبر‎ → fa (qabr)
• Ferî: grøv m
• Fînî: hauta → fi
• Fransî: tombe → fr m
• Frîsî: grêf → fy nt
• Gaelîka skotî: uaigh m
• Galîsî: sepultura m, cova → gl m, burata m
• Gurcî: საფლავი → ka (saplavi), სამარე (samare)
• Hindî: क़ब्र m (qabr), समाधि → hi (samādhi)t
• Holendî: graf → nl nt
• Îbranî: קֶבֶר‎ n (kéver)
• Îngilîziya kevn: byrġen m
• Îngilîzî: grave → en
• Îrlendî: uaigh m
• Îtalî: fossa → it m, tomba → it m
• Îzlendî: gröf → is m
• Japonî: 墓 → ja (はか, haka)
• Kabardî: кхъэ (qă)
• Kalalîsûtî: iliveq
• Karaçay-balkarî: къабыр, кёр
• Katalanî: sepulcre → ca n
• Khinalugî: зийарт (zijart)
• Kirgizî: көр → ky (kör), мүрзө → ky (mürzö), бейит → ky (beyit), мүрдө (mürdö)
• Komî-permyakî: шойгу (šojgu)
• Komî-zîriyî: гу (gu)
• Koreyî: 무덤 → ko (mudeom)
• Kornî: bedh n
• Ladînoyî: arón n, ארון‎ n
• Latgalî: kops n
• Latînî: sepulcrum nt
• Latviyayî: kaps → lv n
• Lawsî: ຊຸມຜີ (sum phī), ຂຸມຝັງສົບ (khum fang sop), ຂຸມເຮ່ວ (khum hē wa)
• Lîtwanî: kapas n
• Luksembûrgî: Graf nt
• Makedonî: гроб n (grob)
• Malezî: pusara, kubur → ms
• Maltayî: qabar n
• Manksî: oaie m
• Mecarî: sír → hu
• Megleno-romanyayî: murmint
• Mongolî: булш → mn (bulš)
• Navajoyî: jishchááʼ
• Normandî: tombe m, fôsse m
• Norwecî:

  Norwecî: grav → no n an m

  Norweciya nînorskî: grav → nn m

• Oromoyî: awaala
• Osetî: ингӕн (ingæn), цирт (cirt)
• Oygurî: قەبرە‎ (qebre)
• Ozbekî: qabr → uz, goʻr → uz, qubur → uz
• Peştûyî: قبر‎ → ps n (qábәr)
• Plodîşî: Grauf nt
• Polonî: grób → pl n, mogiła → pl m
• Portugalî: sepultura → pt m, cova → pt, túmulo → pt
• Proto-norsî: ᚺᛚᚨᛁᚹᚨ nt (hlaiwa)
• Qazaxî: мазар (mazar), қабыр (qabyr)
• Qiptî: ⲃⲏ (bē)
• Rohingyayî: hobor, kobor
• Romancî: fossa m
• Romanyayî: mormânt → ro nt
• Rusî: моги́ла m (mogíla), гроб → ru n (grob)
• Samiya bakurî: hávdi
• Sidamoyî: moogo
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: гро̏б n

  Latînî: grȍb → sh n

• Slaviya kevn:

  Kirîlî: гробъ n (grobŭ)

• Slaviya rojavayî ya kevn: гробъ n (grobŭ)
• Slovakî: hrob → sk n
• Slovenî: gròb → sl n
• Slovînsî: grȯ́u̯b n
• Somalî: qabri, xabaal
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: row n

• Spanî: tumba → es m, sepultura → es m,
• Swahîlî: kaburi → sw
• Swêdî: grav → sv g, grift → sv g
• Tacikî: гӯр (gür), қабр → tg (qabr)
• Tarifitî: anḍer n
• Tayî: หลุมฝังศพ, หลุมศพ
• Teterî: кабер → tt (qaber)
• Tigrînî: መቓብር (mäḳʰabr)
• Tirkî: mezar → tr, gömüt → tr, sin → tr, kabir → tr, makber → tr, metfen → tr
• Tirkmenî: gör, mazar
• Udî: ҝаьраьмзаь (gʲärämzä)
• Udmurtî: шайгу (šajgu)
• Ugarîtî: 𐎖𐎁𐎗 (qbr)
• Urdûyî: قبر‎ m (qabr)
• Ûkraynî: моги́ла m (mohýla), гріб n (hrib)
• Viyetnamî: mộ → vi, mồ → vi, mả → vi, phần mộ → vi
• Weylsî: bedd → cy n
• Wîlamowî: graob nt, grob nt
• Ximêrî: ផ្នូរ → km (phnou)
• Yidîşî: גרוב‎ n an m (grub), קבֿר‎ n (keyver), קבֿרל‎ nt (keyverl)
• Yûnanî: τάφος → el n (táfos)

  Kevn: τάφος n (táphos)

• Zhuangî: moh

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Derdora binê darê, cîhê ku qurmê darê lê dikeve binax (2)

Navdêr 2

gor mê

1. gef, tehdîd, hereşe
   • Teşbîhê şecer digo »ene l-lah«
     Xergûş û xezal û gor û ahû
     Ev qaz û quling û kebk û tîhû — (Ehmedê Xanî, Mem û Zîn, ~1692)

Etîmolojî

  Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.

Werger

• Erebî:^?القبر‎ → ar, ^?اللحد‎ → ar, ^?المنامة‎ → ar, ^?المنتهى‎ → ar, ^?المنهال‎ → ar, ^?الوتیرة‎ → ar, ^?الودع‎ → ar, ^?رجوان‎ → ar, ^?ملحود‎ → ar, ^?البلد‎ → ar
• Îngilîzî: threat → en, intimidation → en