tê

 Binêre herwiha: te, të, û Te

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /teː/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: tê

Pêşdaçek

tê

1. di wê; di wî, di wan

   Tê de ye. (Di wê / wî / wan de ye.)

Ji wêjeya klasîk

• Fewqê 'Ednan ta ji Adem ixtilaf
  Tê heye lew bi tifaq e ev mesaf
  Jêrî Ednan ta ji 'Ebdullah guhest — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)

Bikaranîn

Lêkerên ku piştî lê/jê/tê/pê tên, di dema niha a bilanî(subjunctive) de bi- nastînin. Anku "tê bixe" na "tê xim", "tê binim" na "tê nim". Heman tişt herwisa gava bireser "xwe" dibe jî dibe ("xwe bigê!" na lê "xwe gê!"). Lê ev tenê bi lêkerên qalibreq (stereotypical/kalıplaşmış) li kar e û ew jî dever bi dever diguhere, mesela hin kes dibêjin "lê binêre!, lê bigere!" hin kes jî "lê nêre!, lê gere!", bi taybetî ên hevedudanî û kurt û ên ku tim tim bi lêkerên ku tim tim wek lêkerên alîkar tên bikaranîn (wek tê xistin, pê xistin, li xwe kirin, jê kirin) "bi-"a rewşa bilanî dikeve.

Etîmolojî

Ji di +‎ wê.

Jê

• tê de
• tê re

Bide ber

• têper
• têperî

Werger

• Îngilîzî: in it → en
• Tirkî: ^?geçerli → tr, ^?gelme → tr, ^?ta → tr

Cînav

tê

1. tu dê, tu ê, tu yê

   Tê kengî çî? (Tu dê kengî biçî? / Çûna te dê kengî be?)

Etîmolojî

tu + dê yan tu + ê yan tu + yê

Formeke lêkerê

tê

1. Kesê duyem yekjimar dema niha ji lêkera hatin.

   Tu tê malê.

2. Kesê sêyem yekjimar dema niha ji lêkera hatin.

   Ew tê malê. (Ew têt malê. / Ew dihêt malê.)

Herwiha

Li gel kesê duyem yê yekhejmar

• têyî, dihêyî, dihê

Li gel kesê sêyem yê yekhejmar

• têt, dihê, dihêt, têtin, dihêtin