qanûn
Kurdî biguhêre
Bilêvkirin biguhêre
biguhêre
Zayenda mê ya binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | qanûn | qanûn |
Îzafe | qanûna | qanûnên |
Çemandî | qanûnê | qanûnan |
Nîşandera çemandî | wê qanûnê | wan qanûnan |
Bangkirin | qanûnê | qanûnino |
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | qanûnek | qanûnin |
Îzafe | qanûneke | qanûnine |
Çemandî | qanûnekê | qanûninan |
qanûn mê
- Rêgezek yan biryarek yan fermanek giştî ya dewletê
(bi taybetî ya ji alî perlemanekê ve hatiye dan). - Hemî biryarên giştî yên dewletê yên ku divê ti kes li dijî wan dernekeve
Ji wêjeyê biguhêre
Bi alfabeyên din biguhêre
Hevmane biguhêre
Bide ber biguhêre
Jê biguhêre
- bêqanûn
- bêqanûnî
- biqanûn
- biqanûnî
- dijqanûn
- dijqanûnî
- qanûndaner
- qanûndanerî
- qanûndar
- qanûndarî
- qanûnder
- qanûnderî
- qanûngêrr
- qanûngêrrî
- qanûnî
- qanûnîtî
- qanûnnas
- qanûnnasî
- qanûnvan
- qanûnvanî
- qanûnzan
- qanûnzanî
- (Lêker) bi qanûnê kirin
- (Lêker) dijî qanûnê kirin
- qanûn danîn
- qanûn îmza kirin
- qanûn pesind kirin
- qanûn rakirin
- (Navdêr) qanûndanîn
- (Navdêr) qanûndan
- (Rengdêr) qanûnbûyî
Etîmolojî biguhêre
Deyn ji erebî قانوون (qanûn) ji yûnaniya kevn κανών (kanón) ji κάννα (kanna, “rûl, çîx, qamîş”) ji akadî 𒄀 (qanû) ji sûmerî 𒄀𒈾 (gi.na).
Herçi "yasa" ye, ew bi rêya tirkî "yasa" ji mongolî "yasag" e. Heman peyv serekaniya "yasak" (qedexe, mennû') ya tirkî ye (> kurdî "yasax"). Lê herwiha dayika peyva kurdî "asa" (norm, rêbaz, rêgez) e > asayî (normal) > asayîş (ewlehî, emniyet). Hin nimûneyên din jî yên kurdî ku ji tirkî hatine deynkirin û tê de herfa "y" ji destpêkê ketiye ev in: "ol" (ji "yol=rê"), aprax / îprex (ji tirkî yaprak "belg, belçim"), "erpîze" (ji "yelpaze), û hêwaş (di soranî de bi maneya "hêdî, hêdîka" ji "yavaş" ya tirkî). Hin ji van peyvan ne ji tirkiya niha ya standard lê belkî ji ziman û devokên din yên tirkîkî hatibin deynkirin.
"Zagon" ji "закон" (zakon) ya rusî ye û ihtimal e ku bi rêya kurdên Sovyeta berê ketiye kurdî.
Herçi peyva "distûr" e, ew li Iraqê ne tenê di kurdî lê herwiha di erebî de jî bi maneya "qanûna bingehîn" (ing: constitution, tirkî: anayasa) tê bikaranîn. Lê ereban ew ji farisî yan kurdî deyn kiriye. Lê di kurdî de "destûr" bi giştî bi maneya "izin, ruxset, îcazet, rêdan" tê bikaranîn.
Peyva "qanûn" bo bikaranînê ji peyvên din baştir e ji ber ku hemû kurd li hemû parçeyên Kurdistanê wê fehm dikin.
Werger biguhêre
- Afrîkansî: wet → af
- Albanî: ligj n
- Almanî: Gesetz → de nt
- Amharî: ሕግ (ḥəg)
- Aromanî: nom nt, zãcon nt, zaconj nt, leadzi m
- Asamî: আইন (ain)
- Astûrî: llei → ast m
- Avestayî: 𐬛𐬁𐬙𐬀 (dāta)
- Azerî: qanun → az
- Baskî: lege
- Başkîrî: хоҡуҡ (xoquq)
- Belarusî: зако́н n (zakón)
- Belûçî: کانود (kánúd), قانود (qánúd)
- Bengalî: আইন → bn (ain), কানুন → bn (kanun), নিয়ম → bn (niẏôm)
- Bretonî: lezenn → br m
- Bulgarî: зако́н → bg n (zakón)
- Burmayî: ဥပဒေ → my (u.pa.de)
- Çekî: zákon → cs n
- Çînî:
- Danmarkî: lov → da g
- Elfdalî: lag n
- Erebî: قَانُون → ar n (qānūn)
- Ermenî: օրենք → hy (ōrenkʿ)
- Esperantoyî: leĝo → eo
- Estonî: seadus → et
- Eweyî: se
- Farisiya kevn: [skrîpt hewce ye]tneg (dāta)
- Farisî: قانون → fa (qânun)
- Ferî: lóg m
- Fînî: laki → fi
- Fransî: loi → fr m
- Friyolî: leç, leğ m
- Gagawzî: zakon
- Galîsî: lei → gl m
- Gurcî: კანონი (ḳanoni)
- Haîtî: lalwa
- Hindî: क़ानून n (qānūn), नियम → hi n (niyam)
- Holendî: wet → nl n
- Indonezî: hukum → id, undang-undang → id
- Îbranî: דִּין → he n (din), חוק \ חֹק → he n (khok)
- Îngilîziya kevn: dōm, ǣ m
- Îngilîziya navîn: lawe
- Îngilîzî: law → en
- Îrlendî: dlí → ga n
- Îtalî: legge → it m
- Îzlendî: lög → is nt pj
- Japonî: 法 → ja (ほう, hō)
- Kalalîsûtî: inatsit
- Kannadayî: ಕಾನೂನು → kn (kānūnu), ಕಾಯ್ದೆ → kn (kāyde)
- Katalanî: llei → ca m
- Kirgizî: мыйзам → ky (mıyzam), закон → ky (zakon), заң → ky (zañ), кай → ky (kay)
- Kîngalî: නීතිය (nītiya)
- Koreyî: 법 → ko (beop)
- Ladînî: lege
- Latgalî: likums n
- Latînî: lex → la m
- Latviyayî: likums n
- Lawsî: ກົດໝາຍ → lo (kot māi)
- Lîtwanî: įstatymas → lt n
- Luksembûrgî: Gesetz nt
- Makedonî: закон n (zakon), право nt (pravo)
- Malayalamî: നിയമം → ml (niyamaṃ)
- Malezî: peraturan → ms, undang-undang → ms
- Maltayî: liġi
- Mançûyî: ᡴᠣᠣᠯᡳ
ᡶᠠᡶᡠᠨ (kooli fafun) - Maorî: ture → mi
- Maratî: कायदा n (kāydā)
- Marrusînî: lixs
- Mecarî: törvény → hu
- Mongolî:
- Nahwatlî: nauatili → nah
- Navajoyî: bee hazʼáanii
- Normandî: louai m
- Oksîtaniya kevn: ley
- Oriyayî: ନିୟମ → or (niyômô), ଆଇନ୍ (ain)
- Oromoyî: seera
- Osetî: закъон (zak’on)
- Oygurî: قانۇن (qanun)
- Ozbekî: qonun → uz
- Palawî: llach
- Pehlewî: dād
- Peştûyî: قانون → ps n (qānun)
- Polonî: prawo → pl nt, reguła → pl m, zasada → pl m, przepis → pl n
- Portugalî: lei → pt m
- Qazaxî: заң (zañ)
- Romancî: dretg n
- Romanyayî: lege → ro m
- Rusî: зако́н → ru n (zakón), пра́вило → ru nt (právilo), пра́во → ru nt (právo)
- Samiya bakurî: láhka
- Sanskrîtî: नियम → sa n (niyama), न्याय → sa n (nyāya)
- Sardînî: lei m
- Sicîlî: liggi, règula → scn m, norma m
- Sirboxirwatî:
- Skotî: law
- Slaviya kevn:
- Slaviya rojavayî ya kevn: законъ n (zakonŭ)
- Slovakî: zákon → sk n
- Slovenî: zakon → sl n
- Sorbî:
- Spanî: ley → es m
- Swahîlî: kanuni → sw
- Swêdî: lag → sv g, regel → sv g
- Şanî: တြႃး (tráa), မၢႆမီႈ (mǎay mīi)
- Şorî: чозақ (çozaq)
- Tacikî: қонун → tg (qonun)
- Tagalogî: batas
- Tamîlî: சட்டம் → ta (caṭṭam)
- Taosî: láyna
- Tayî: กฎหมาย → th
- Telûgûyî: నియమము → te (niyamamu), చట్టము → te (caṭṭamu)
- Teterî: канун → tt (qanun), хокук → tt (xoquk)
- Tigrînî: ሕጊ (ḥəgi), ስርዓት (sərʿat)
- Tirkî: kanun → tr, yasa → tr
- Tirkmenî: kanun
- Tîbetî: ཁྲིམས (khrims)
- Tokpisinî: lo
- Urdûyî: قانون → ur n (qānūn)
- Ûkraynî: зако́н → uk n (zakón)
- Venîsî: lexe, leje, lege
- Viyetnamî: pháp luật → vi, luật pháp → vi
- Weylsî: cyfraith → cy m
- Ximêrî: ច្បាប់ → km (cbap)
- Yakutî: сокуон (sokuon)
- Yidîşî: געזעץ (gezets)
- Yûnanî: νόμος → el n (nómos)
- Kevn: νόμος n (nómos)
- Zhuangî: faplwd
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.
biguhêre
qanûn mê
Bi alfabeyên din biguhêre
Etîmolojî biguhêre
Ji erebî قانون (qanûn) ji yûnanî όργανον (órganon) (organon: amûr, alet) ku herwiha serekaniya peyvên organ û org e jî. Bo hin peyvên din jî ku tê de kîteya destpêkê ya peyva ji yûnanî di erebî dikeve, binêrin: Incîl û iblîs.