kitêb

 Binêre herwiha: kiteb û Kitêb

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /kʰɪˈteːb/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: ki·têb

Navdêr

Tewandina kitêb
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kitêb	kitêb
Îzafe	kitêba	kitêbên
Çemandî	kitêbê	kitêban
Nîşandera çemandî	wê kitêbê	wan kitêban
Bangkirin	kitêbê	kitêbino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kitêbek	kitêbin
Îzafe	kitêbeke	kitêbine
Çemandî	kitêbekê	kitêbinan

Kitêb

kitêb m

1. Komeke kaxezên bi nivîs û / yan resm yên di nav bergekî de hatine çapkirin.

   Hevmane: pirtûk

   Wê rûpela 50 ya kitêbê vekir û dest bi xwendinê kir.

   • Me ji ser çeşmeyê ḥeywan qedeḥek ṣafî vexwar
     Nagihî lez̤z̤et û z̤ewqa me bi ṣed cildê kitab — (Melayê Cizîrî, Amadekar: Arif Zêrevan Dîwan, Weşanxaneya Nefel, ~1640, sala weşandinê: 2004, r. 44)
   • Agir û pêta di dil da
     Me„neya daxan ku hilda
     Ew kitab naçit tu cilda
     Hafîzê medhan im ez — (Feqiyê Teyran, Amadekar: M. Xalid Sadinî Feqiyê Teyran jiyan berhem û helbestên wî, Nûbihar, ~1620, çapa 7an, r. 130)
   • We neẓertu fîl-kîtabî, yanî ez daxilê xanî bûm û min neẓer li kitêbê kir. — (~1600, Elî Teremaxî, Amadekar: Aydın Üneşi, Tesrîfa Teremaxî, Mêrdin, sala weşandinê: 2016, r. 64)
   • Ji şaîrê Kurmancan, bi zimanê Kurmancî, di tarîxa hezar û şeşsedî de di qeseba Bayezîdê de, hezretî Ehmedê Xanî kitêba ku telîf kiriye bi wezn bi nave Mem û Zînê, aşiq û maşûq, li weche muxtesr beyana wan dike. — (~1850, Mele Mehmûdê Bazîdî, Amadekar: Xelîl Duhokî, Mem û Zîn, Lîs, sala weşandinê: 2007, r. 23)
   • Mirovek xwenda, alim hebî, nave wî "Ehmede Xanî" bî^[sic]. Xwedê jê razî be, rehmeta Xwedê lê be, vî mirovî hin kitêbên Kurmancî nivîsîne. — (1898, Miqdad Midhet Bedirxan, Amadekar: M. Emîn Bozarslan, Kurdistan, sala weşandinê: 1991, cild 1, r. 123)
   • - Ma lê, ji te xeyidîme, ma çawan ji te naxeyidim. Te ez avêtim nav kitêb û kaxizan, te ez kirim hogir û hevala bermayên qaşûlên dar û qirş û hevsera caw û potikên zibilgehê. — (Gazinda Xencera Min, Hawar, Celadet Alî Bedir-Xan, hejmar 12)
2. Her kitêba miqeddes wekî Qur'an an Încîl.
   • Îsa cewab da ji wan ṟa, û go: Ey! şaşxunan, ne kitêb dizanin û ne quwwetê Xodê — (1872, Madteos, Amadekar: İlyas Sayım, Încîl, sala weşandinê: 2024, r. 105)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: کتێب
• kurdî-krîlî: к'ьтеб

Bide ber

• belavok
• defter
• kovar
• namilke
• rojname

Jê

• kitêbdank
• kitêbdost
• kitêbdostî
• kitêbfiroş
• kitêbfiroşgeh
• kitêbfiroşxane
• kitêbgeh
• kitêbhez
• kitêbhezî
• kitêbik
• kitêbî
• kitêbk
• kitêbxane
• kitêbxanevan
• kitêbxanevanî
• kitêbyar
• kitêbyarî

Etîmolojî

Ji erebî كِتَاب (kitāb) ji reha ك ت ب (k-t-b) têkilî rêzkirinê û çêkirina rêzikan ji wê yekê jî têkilî nivîsînê, ji proto-samiya rojavayî *katab- (“xurandin, xeritandin”). Ev reh koka peyvin din jî ne weku: katib, mekteb, ketîbe.

Werger

koma kaxezan

• Abazayî: книга (knigā), апхьага (āpx̍āgā), кьтап (k̍tāp)
• Abxazî: ашәҟәы (āš°q̇°ə)
• Adîgeyî: тхылъ (txəlˢ)
• Afarî: kitab
• Afrîkansî: boek → af
• Aghwanî: 𐕁𐔼𐕗 (d'iṗ)
• Alabamayî: holisso
• Albanî: libër → sq n
• Almanî: Buch → de nt

  Elmanîşî: Buech nt

  Frankoniya navendî: Boch nt

  Almaniya Pennsylvania: Buch nt

• Altayiya başûrî: бичик (bičik), книга (kniga)
• Ambonezî-malezî: buku
• Amharî: መጽሃፍ (mäṣhaf)
• Apaçî:

  Apaçiya rojava: nałtsoos

• Aragonî: libro n
• Aromanî: vivlie, carte
• Asamî: কিতাপ (kitap), পুথি (puthi)
• Astûrî: llibru → ast n
• Atayalî: biru'
• Atong (Hindistan): kitap
• Avarî: тӏехь (tʼex̂), таптар (taptar), тӏахьал (tʼax̂al)
• Aymarayî: panka
• Aynuyî: カㇺビソㇱ (kambisosh)
• Azerî: kitab → az
• Bambarayî: gafɛ
• Baskî: liburu → eu
• Başkîrî: китап (kitap)
• Belarusî: кні́га → be m (kníha), кні́жка m (knížka)
• Bengalî: বই → bn (bôi), কিতাব → bn (kitab), গ্রন্থ → bn (grônth), পুস্তক → bn (puśtôk)
• Biatah bidayuhî: buk
• Bîslamayî: buk
• Bretonî: levr → br n
• Bulgarî: кни́га → bg m (kníga)
• Burmayî: စာအုပ် → my (caup)
• Buryatî: ном (nom)
• Cingphoyî: laika buk
• Çamoroyî: lepblo
• Çaxatayî: كتاب (kitab)
• Çeçenî: кинишка (kiniška), китаб (kitab), книга (kniga), книшка (kniška), кинчка (kinčka), жайна (žajna)
• Çekî: kniha → cs m
• Çerokî: ᏗᎪᏪᎵ (digoweli), ᎪᏪᎵ → chr (goweli)
• Çeyenî: mȯxe'ėstoo'e
• Çîçewayî: buku
• Çînî:

  Kantonî: 書 / 书

  Dunganî: фу (fu)

  Ganî: 書 / 书

  Hakkayî: 書 / 书 (sû)

  Jinî: 書 / 书

  Mandarînî: 書 / 书 → zh

  Min beî: 書 / 书

  Min dongî: 書 / 书

  Minnanî: 冊 / 册 → zh-min-nan (chheh), 書 / 书 → zh-min-nan (chu)

  Wuyî: 書 / 书

  Xiangî: 書 / 书

• Çuvaşî: кӗнеке (kĕneke)
• Dalmatî: lebro n
• Danmarkî: bog → da g
• Divehî: ފޮތް (fot̊)
• Dusuniya navendî: buuk
• Elfdalî: buok m
• Endonezyayî: buku → id, kitab → id
• Erebî: كِتَاب → ar n (kitāb)

  Erebiya cezayirî: كتاب n (ktāb)

  Erebiya misrî: كتاب n (ketāb)

  Erebiya iraqî: كِتَاب n

  Erebiya fasî: كتاب n (ktāb)

  Erebiya bakûrê şamê: كتاب (ktāb, ktēb)

  Erebiya tunusî: كتاب n (ktēb)

• Ermenî: գիրք → hy (girkʻ)
• Erzayî: конёвкс (konjovks), кинига (kiniga)
• Esperantoyî: libro → eo
• Estonî: raamat → et
• Etiyopiya klasîk: መጽሐፍ (mäṣḥäf)
• Evenkî: книга (kņiga)
• Eweyî: agbalẽ
• Extremaduranî: llibru n
• Falayî: libru n
• Farisî: کِتاب → fa (ketâb), نَسک → fa (nask), نامِه → fa (nâme)
• Ferî: bók → fo m
• Fîjî: vola → fj, ivola
• Fînî: kirja → fi
• Fransî: livre → fr n, bouquin → fr n
• Friyolî: libri n
• Frîsiya bakur: bök nt, buk nt
• Frîsiya saterlandî: Bouk nt
• Frîsî: boek → fy nt
• Fulahî:

  Adlamî: 𞤣𞤫𞤬𞤼𞤫𞤪𞤫

  Latînî: deftere

• Gaelîka skotî: leabhar → gd n
• Gagawzî: kitap
• Galîsî: libro → gl n
• Gîlekî: کیتاب (kitāb)
• Gotî: 𐌱𐍉𐌺𐍉𐍃 m p (bōkōs)
• Gujaratî: પુસ્તક → gu m (pustak), ચોપડી (copḍī)
• Gurcî: წიგნი → ka (c̣igni)
• Guwaranî: kuatiañe'ẽ → gn, aranduka
• Haîtî: liv
• Hawayî: puke, liwele
• Hawsayî: littafi → ha
• Hindî: पुस्तक → hi m (pustak), किताब → hi m (kitāb), बुक → hi m (buk), ग्रंथ → hi n (granth), बही → hi m (bahī), पोथी → hi m (pothī), पोथा → hi n (pothā), पुस्तिका → hi m (pustikā), सिफर → hi (siphar)
• Hîlîgaynonî: tulún-an
• Hîrî motuyî: buka
• Hmongiya hêşîn: phoo, phoo ntawv
• Hmongî: ntawv
• Holendî: boek → nl nt
• Hunsrikî: Buch nt
• Isanî: ปึ้ง (pụ̂ng)
• Îbanî: surat, bup
• Îbranî: סֵפֶר → he n (séfer)
• Îdoyî: libro → io
• Îgboyî: akwụkwọ
• Îngilîziya kevn: bōc m
• Îngilîziya navîn: bok
• Îngilîzî: book → en
• Îngriyî: kirja
• Îngûşî: китаб (kitab)
• Înterlîngua: libro → ia
• Înuîtî: ᕿᒥᕐᕈᐊᑦ → iu (qimirroat)

  Înuîtî: unikkausik

• Îrlendiya kevn: lebor n
• Îrlendî: leabhar → ga n
• Îstriyotî: leîbro n
• Îtalî: libro → it n
• Îzlendî: bók → is m
• Japonî: 本 → ja (ほん, hon), 書籍 → ja (しょせき, shoseki), ブック → ja (bukku)
• Javayiya kevn: tulis
• Javayî: buku → jv, layang → jv, serat
• Kabardî: тхылъ (txəlˢ)
• Kabîlî: adlis
• Kalalîsûtî: atuagaq
• Kalmîkî: дегтр (degtr)
• Kannadayî: ಪುಸ್ತಕ → kn (pustaka)
• Karaçay-balkarî: китап (kitap)
• Karakalpakî: kitap
• Karelî: kirju
• Kaşûbî: knéga m, knyga m, knëga m, ksążka m
• Katalanî: llibre → ca n
• Keçwayî: liwru → qu, p'anqa → qu
• Kirgizî: китеп → ky (kitep)
• Kîkongoyî: dibuku
• Kîkûyûyî: rifuku
• Kîngalî: පොත → si (pota)
• Kînyarwandayî: igitabo sinif c7/c8
• Kîrîbatî: boki
• Kîsî: egetabu
• Komî-zîriyî: небӧг (nebög), книга (kniga)
• Konkanî: पुस्तक (pustak)
• Koreyî: 책(冊) (chaek), 도서(圖書) (doseo)
• Kornî: lyver n
• Korsîkayî: libru → co n
• Kreyoliya fransî ya Louisiana: liv
• Kreyoliya morîtanî: liv
• Kreyoliya seyşelî: liv
• Kumikî: китап (kitap)
• Kvenî: kirja
• Kwanyamayî: embo
• Ladînoyî:

  Îbranî: ליב׳רו n

  Latînî: livro n

• Lakî: лу (lu)
• Lakotayî: wówapi
• Latînî: liber → la n, caudex n
• Latviyayî: grāmata → lv m
• Lawsî: ປຶ້ມ → lo (pưm), ປຶ້ມຂຽນ → lo (pưm khīan), ຫນັງສື (nang sư̄), ສັດຖະ (sat tha), ພັບ (phap)
• Lazî: სუპარა (sup̌ara)
• Lezgînî: улуб (ulub), ктаб (ktab), дафтар (daftar)
• Lhao voyî: mug sug' paug', tung" paug', paug'
• Lingalayî: búku sinif c9a/c10a
• Lîgûrî: lìbbro n, libbro
• Lîmbûrgî: book → li m
• Lîtwanî: knyga → lt m
• Lîvonî: rōntõz
• Lombardî: liber
• Lugandayî: ekitabo
• Luhyayî: sitabu
• Luksembûrgî: Buch → lb nt
• Makedonî: книга → mk m (kniga)
• Malagasî: boky → mg
• Malayalamî: പുസ്തകം → ml (pustakaṃ)
• Malecite-passamaquoddyî: wikhikon
• Malezî: buku → ms, kitab → ms, pustaka → ms
• Maltayî: ktieb → mt n
• Mançûyî: ᠪᡳᡨᡥᡝ, ᠴᠠᡤᠠᠨ, ᠨᠣᠮᡠᠨ
• Manksî: lioar n
• Mansiya bakurî: кнӣга (knīga)
• Maorî: pukapuka → mi
• Maratî: पुस्तक → mr m (pustak)
• Mariya rojhilatî: книга (kniga)
• Marîkopayî: onyor
• Mayayiya yukatekî: juʼun
• Mecarî: könyv → hu
• Megrelî: სუფარა n (supara), წინგი (c̣ingi)
• Misrî: (mḏꜣt m), (šfdw n)
• Miyakoyî: 書物 (すぃむくㇲ, simuks)
• Mîrandî: lhibro n
• Mokşayî: книга (kniga)
• Mongolî:

  Kirîlî: ном → mn (nom), бичиг → mn (bičig)

  Mongolî: ᠨᠣᠮ (nom), ᠪᠢᠴᠢᠭ᠋ (bičig)

• Monî: လိက် အုပ် (lòik up)
• Mwanî: kitabu, buku, livro
• Nahwatlî: amoxtli → nah

  Nahwatliya klasîk: āmoxtli

• Nanayî: дангса (daŋsa)
• Napolîtanî: lìbbro n
• Navajoyî: naaltsoos
• Nedersaksî:

  Saksoniya jêrîn ya holendî: book nt

  Almaniya jêrîn a almanî: Book nt

• Nenetsiya tundra: книга (knyiga), толаӈгобць’ (tolaŋgobcʹ’)
• Nepalî: पुस्तक (pustak), किताप → ne (kitāp)
• Newarî: सफू (saphū)
• Nîvxî: питғы (pitꜧə)
• Nogayî: китап (kitap)
• Norwecî:

  Norwecî: bok → no n yan m

  Norweciya nînorskî: bok → nn m

• O'odhamî: ʼoʼohana
• Ojibweyiya rojavayî: masinahikan
• Ojibweyî: mazina'igan
• Okînawanî: 書物 (すむち, sumuchi, しむち, shimuchi)
• Oksîtaniya kevn: libre
• Oksîtanî: libre → oc n
• Oriyayî: ବହି → or (bôhi)
• Orokî: бичихэ (bičihə)
• Osetî: чиныг (ḱinyg)
• Osmanî: كتاب (kitâb)
• Oygurî: كىتاب → ug (kitab)
• Ozbekî: kitob → uz
• Palî: potthaka

  Palî: पोत्थक (potthaka)

  Palî: โปตถะกะ (potthaka)

• Papyamentoyî: buki
• Pawnî: raáwihaakaraaʾit, raáwihaakaraaʾiitusuʾ
• Peştûyî: کتاب → ps n (ketāb)
• Piedmontîsî: lìber
• Plodîşî: Buak nt
• Polabî: bükvoi p
• Polonî: książka → pl m, księga → pl m
• Portugalî: livro → pt n
• Prusiya kevn: lāiskas n
• Pukapukanî: lau, puka
• Puncabî:

  Şaxmuxî: پستک → pa n (pstk), کتاب → pa m (ktāb)

  Gurmuxî: ਪੁਸਤਕ n (pustak), ਕਿਤਾਬ (kitāb)

• Qazaxî: кітап → kk (kıtap)

  Qazaxî: كىتاپ

• Qiptî: ϫⲱⲙ n (jōm)
• Rabhayî: কাওছা (káosa)
• Marwarî: पोथी m (pothī)
• Romagnolî: lìvar n
• Romancî: cudesch
• Romanî: ginadyi m
• Romanyayî: carte → ro m
• Rusî: кни́га → ru m (kníga), кни́жка → ru m (knížka)
• Rusînî: кни́га m (knýha)
• Samiya bakurî: girji
• Samiya başûr: gærja
• Samiya înarî: kirje
• Samiya kildînî: кыррьй (kɨrrʹj), кнӣга (knīga)
• Samiya lule: girjje
• Samiya skoltî: ǩeʹrjj
• Samogîtî: kninga m
• Sanskrîtî: पुस्तक → sa nt (pustaka), ग्रन्थ → sa nt (grantha)
• Sicîlî: libbru → scn n
• Sikayanayî: laumea
• Silesî: kniga m
• Sindhî: ڪِتابُ → sd n (kitāb)
• Sirananî: buku
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: књи̏га m

  Latînî: knjȉga → sh m

• Siryaniya klasîk: ܟܬܒܐ n (kṯāḇā)
• Sîlhetî: ꠛꠂ (boi)
• Skotî: beuk
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: боукꙑ m (buky), кънигꙑ m p (kŭnigy)

• Slaviya rojavayî ya kevn: кънига m (kŭniga)
• Slovakî: kniha → sk m
• Slovenî: knjíga → sl m
• Slovînsî: knega m
• Somalî: buug → so n, kitaab n
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: knigły m p

  Sorbiya jorîn: kniha m

• Sotoyiya başûr: buka → st
• Spanî: libro → es n
• Sundanî: ᮘᮥᮊᮥ (buku)
• Sûdovî: laiskas n
• Svanî: ლა̈ირ (läir)
• Swahîlî: kitabu → sw, vitabu → sw p
• Swazî: íncwadzí sinif c9/c10
• Swêdî: bok → sv g
• Şanî: ပပ်ႉ (pâ̰p), ၸႃႇဢုၵ်ႉ (tsàa ʼṵ̂k)
• Şonayî: bhuku
• Şorî: ном (nom), книга
• Tabasaranî: китаб (kitab)
• Tacikî: китоб → tg (kitob)
• Tagalogî: libro → tl, aklat → tl
• Tamîlî: நூல் → ta (nūl), புத்தகம் → ta (puttakam)
• Tarantinoyî: libbre n
• Taşelhitî: ⴰⵔⵔⴰ n (arra)
• Tayî: หนังสือ → th, สมุด → th
• Telûgûyî: పుస్తకం → te (pustakaṃ), పొత్తం (pottaṃ)
• Teteriya krîmî: kitap
• Teterî: китап → tt (kitap)
• Tetûmî: livru
• Tigreyî: ክታብ (kətab)
• Tigrînî: መጽሓፍ (mäṣḥaf), መጽሐፍ (mäṣḥäf)
• Tirkiya kevn: 𐰋𐰃𐱅𐰏 (b²it²g)
• Tirkî: kitap → tr, betik → tr
• Tirkmenî: kitap
• Tîbetî: དེབ (deb), ཕྱག་དེབ (phyag deb)
• Tlingitî: x’úx’
• Tokpisinî: buk
• Toxarî B: postak
• Tswanayî: buka → tn
• Tumbukayî: buku
• Tuvalûyî: tusi
• Tuvanî: ном (nom)
• Udî: ҝирк (gʲirk)
• Udmurtî: книга (kniga)
• Unamî: lekhikàn
• Urdûyî: کِتاب → ur m (kitāb), پُسْتَک m (pustak), بُک m (buk)
• Urhoboyî: e̖be
• Ûkraynî: кни́жка m (knýžka), кни́га → uk m (knýha)
• Venîsî: łìbro n
• Vepsî: kirj
• Viyetnamî: sách → vi, sổ → vi, sách giáo khoa → vi
• Volapûkî: buk → vo
• Votî: tširjõ
• Walonî: live → wa n
• Warayî: basahon, barasahon
• Weylsî: llyfr → cy n
• Wiradhurî: garrandarang
• Wîlamowî: bihła nt, büch
• Wolofî: tééré bi, téere → wo
• Wutunhuayî: huaiqa
• Xakasî: кинде (kinde)
• Ximêrî: សៀវភៅ → km (siəwphɨw)
• Xosayî: incwadi sinif c9/c10
• Yagnobî: китоб (kitob)
• Yakutî: кинигэ (kinige)
• Yamî: vakong
• Yidîşî: בוך nt (bukh), ספֿר n (seyfer), חיבור n (khiber)
• Yorubayî: ìwé
• Yûnanî: βιβλίο → el nt (vivlío), τόμος → el n (tómos)

  Kevn: βιβλίον nt (biblíon)

• Zhuangî: saw
• Zuluyî: ibhuku → zu sinif c5/c6, incwadi → zu sinif c9/c10

Ev qismê Wergerê ji malûmatên naveroka vê versiyona madeya book a Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.