gihiştin
Bilêvkirin
biguhêreLêker
biguhêre| gihiştin (lêkera negerguhêz) | ||
|---|---|---|
| Rehê dema niha: | ||
| RP. Niha | ||
| ez | digihim | |
| tu | digihî | |
| ew | digihe | |
| em, hûn, ew | digihin | |
| Fermanî | Yekjimar | bigihe |
| Pirjimar | bigihin | |
| Rehê dema borî: | ||
| RP. Boriya sade | ||
| ez | gihiştim | |
| tu | gihiştî | |
| ew | gihişt | |
| em, hûn, ew | gihiştin | |
Formên din: Tewandin:gihiştin
| ||
gihiştin lêkera xwerû, negerguhêz
- Heta derekê çûn yan hatin.
- Dema em gihiştin malê, bûbû êvar.
- Dem hebûn bo kirina tiştekê/î.
- Ez negihiştim karê xwe temam bikim.
- (fêkî yan sebze) Ketin wê qonaxê ku êdî dikarin bên xwarin.
- Ev firingî hê negihiştine, şînik in û nayên xwarin.
- bi dû ketin, digel beşdar bûn.
- Ez dê bigihim rêbaza Pêşmergeyî.
- Fêhm kirin.
- Tiştên em niha nagihîjinê, em ê rojek ji rojan bi dest bixin (...) — (Bexçeyê Vîşne, Anton Çexov, Weşanên Nûdem)
- qîm kirin, têr kirin, qîmî (tiştekî) kirin, têrî (tiştekî) kirin
- Welleh birazî ez weke berê me. Doktor emeliyata min dixwaze, lê buha ye, qeweta min nagihîjiyê. — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)
- mezin bûn
- ...evene cil û lîbasê min ên berêne...û paşî saya we gihame mal û dewletê û rûtbeya wezaretê. — (Mela Mûsayê Hekarî, Amadekar: Hêmin Omer, Durrû’l Mecalîs, 2022 ["1857"], r. 163)}
Ji wêjeya klasîk
biguhêre- Sîne putxane ye îro me ji dêm û qed û qiştê
Bi dilê sade çi kim ez ko tecella negihiştê
Ew e min qibleyê cebhet di qiyam û di qu'ûdê — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
Herwiha
biguhêreTewîn
biguhêre- -gih-
- -gihêj-
- -gêj-
Têkildar
biguhêreJê
biguhêreEtîmolojî
biguhêreHerwiha gihan, soranî gehan/gehîştin, ji *gediştin, ji *ged- + -iştin/-an; ji forma bêyî a- ya hatin (<*ageden). Bide ber farisiya navîn [skrîpt hewce ye] (ameden) û [skrîpt hewce ye] (meden), herdu bi maneya hatin. Lê heke hevreha partî [Peyv?] (/wihişt-/, “ber pê ve çûn, bi walî ve livîn”) bibe ne ji wê ye. Herwiha bide ber proto-îranî *gátiš (getiş, “çûn, livîn”), ji proto-hindûewropî *gʷḿ̥tis (“gav avêtin, meşîn, bi rê ve çûn”), hevreha kurmancî gav, avestayî 𐬀𐬌𐬡𐬌-𐬔𐬀𐬌𐬙𐬌 (aiβi-gaiti), yûnaniya kevn βάσις (vasîs, “gav”) (>latînî basis (“bingeh”) > gelek zimanên ewropî, îngilîzî base). Di dawiyê de ne diyar e.
Werger
biguhêre- Almanî : eintreffen → de, ankommen → de, erlangen → de, gelingen → de, ausreifen → de, einfinden → de, einhalten → de, einholen → de, einreisen → de, Einsicht → de m, erreichen → de, erzielen → de, gelangen → de, nachkommen → de, reif werden → de, wachsen → de, zugehen → de, Zugriff → de m, Ankunft → de m
- Erebî : وصول → ar, انضمام → ar, التحاق → ar, تحقيق → ar, نيل → ar, نضوج → ar, ?التقاء → ar, ?بلغ → ar, ?زواج → ar, ?قدم → ar, ?وصل → ar
- Farisî : دسترسی → fa, ورود → fa, پخته شدن → fa, دست یافتن → fa, رسیدن → fa, رسیدن → fa, ?وصل → fa, ?وصل بودن → fa
- Îngilîzî : access → en, advance → en, arrival → en, develop → en, improve → en, accession → en, attain → en, attainment → en, progress → en, link up → en, maturing → en, (2) to have time for → en, to be done → en, to be avilable → en, (4) join → en, ?blow in → en, ?adulthood → en, ?arrive → en, ?come at → en, ?come of age → en, ?come to hand → en, ?come up with → en, ?conductor → en, ?cut one's wizdom teeth → en, ?disperse → en, ?full age → en, ?get at → en, ?get there → en, ?getting to → en, ?legal age → en, ?maturation → en, ?overtake → en, ?pubescence → en, ?pull up with → en, ?pupate → en, ?pupating → en, ?pupation → en, ?ride down → en, ?ripening → en, ?riping → en, ?run to → en
- Îtalî: arrivare → it, giungere → it
- Tirkî : kavuşmak → tr, aksetmek → tr, baliğ olmak → tr, dayanmak → tr, değmek → tr, erişmek → tr, ermek → tr, gelmek → tr, idrak → tr, idrak etmek → tr, intikal etmek → tr, mazhariyet → tr, muvasalat etmek → tr, nail olmak → tr, olgunlaşmak → tr, özümlemek → tr, pişmek → tr, tutmak → tr, ulaşmak → tr, uzanmak → tr, varılmak → tr, varmak → tr, vasıl olmak → tr, vusul bulmak → tr, yetişmek → tr, yetmek → tr, yürümek → tr, kemale ermak → tr, ruh → tr, tekamül etmek → tr
(fêkî yan sebze) Ketin wê qonaxê ku êdî dikarin bên xwarin. (3)
- Almanî : reifen → de
- Îngilîzî : to mature → en, to ripen → en
- Erebî : نَضِجَ (naḍija)
- Bretonî : azvediñ, azviñ → br, dareviñ → br
- Katalanî : madurar → ca
- Spanî : madurar → es
- Fînî : kypsyä → fi
- Fransî: mûrir → fr
- Yûnanî : ωριμάζω → el (orimázo)
- Îtalî : maturare → it
- Qazaxî : пісу (pısu)
- Holendî : rijpen → nl, rijp worden
- Oksîtanî : madurar → oc, amadurar → oc
- Portugalî : amadurecer → pt, maturar
- Rusî : созреть → ru (sozretʹ)
- Samiya bakurî : láddat → se
- Şîngazîcayî : huiva
- Swêdî : mogna → sv
- Tirkî : olgunlaşmak → tr
- Walonî : meuri → wa, mawri → wa
Navdêr
biguhêre| Zayenda mê ya binavkirî | ||
|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | gihiştin | gihiştin |
| Îzafe | gihiştina | gihiştinên |
| Çemandî | gihiştinê | gihiştinan |
| Nîşandera çemandî | wê gihiştinê | wan gihiştinan |
| Bangkirin | gihiştinê | gihiştinino |
| Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | gihiştinek | gihiştinin |
| Îzafe | gihiştineke | gihiştinine |
| Çemandî | gihiştinekê | gihiştininan |
gihiştin mê
- Maneya vê peyvê hê nehatiye nivîsîn. Heke hûn maneya wê bizanin, kerem bikin binivîsin.
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
Etîmolojî
biguhêre
Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.
