xwîn

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /xʷiːn/
• Jihevqetandin: xwîn

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xwîn	xwîn
Îzafe	xwîna	xwînên
Çemandî	xwînê	xwînan
Nîşandera çemandî	wê xwînê	wan xwînan
Bangkirin	xwînê	xwînino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xwînek	xwînin
Îzafe	xwîneke	xwînine
Çemandî	xwînekê	xwîninan

Xwîn ji vî destî tê.

xwîn mê

1. (anatomî) Ava sor ya di leşê mirovan û candarên din.
   • Xwîn şaneyek şile ya mirovan e, mirov dikare bêje ev ava jîyanê ye. Di bedena miroveki gihîştî da, bi giranîya xwe 70 kîlo û bi bejna xwe 170 cm, nêzikî 5-6 lître xwîn heye. — (Anatomiya Bedena Mirovan, Huseyin Bektaş, Weşanên Deng)
2. malbat
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
3. esas, binyat
   • Veki ku bi xwîna kurmancî nizanibe, pê nemiribe û ava wê venexwaribe... — (Îbrahîm Seydo Aydoxan, guman I)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: خوین‎

Herwiha

• xên
• xîn
• xwên
• xwûn
• xûn

Jê

 

• xwînawî
• xwîn bi xwînê nayê şûştin
• (lêker) xwîn bûn
• (navdêr) xwînbûn
• (navdêr) xwîndan
• (lêker) xwîn dan
• xwîndar
• xwîndarî
• (lêker) xwîn jê hatin
• (navdêr) xwînkirin
• (lêker) xwîn kirin
• xwînmêj
• xwînmêjî
• (lêker) xwîn rijandin
• xwînrêj
• xwînrêjî
• (lêker) xwîn sekinîn
• (lêker) xwîn vexwarin
• (rengdêr) xwînxwarî
• xwînxwer
• xwînxwerî
• (lêker) xwîn xwestin
• (navdêr) xwînxwestin
• xwînî

Etîmolojî

Ji zimanên îranî, hevreha خوێن‎ (xwên) ya soranî, خون‎ (xûn) ya farisî, xûn ya pehlewî, gonî, guwîn û goyn yên zazakî û [skrîpt hewce ye] (vohunîş-) ya avestayî ji proto-hindûaryanî *wehun.

Bi zaravayên din

• Soranî: خوێن‎ (xwên)
• Kurdiya başûrî: xün, xwîn
• Lekî: xwîn
• Hewramî: winî
• Zazakî: gonî, gunî, guwîn, goyn

Werger

• Abay-sembwakî: daaʔ
• Abxazî: ашьа (āš̍ā)
• Açehî: darah
• Adîgeyî: лъы (łə)
• Afarî: qabala
• Afrîkansî: bloed → af
• Aghwanî: 𐕗𐔼 (ṗi)
• Aguarunayî: numpa
• Ahomî: 𑜎𑜢𑜤𑜄𑜫 (lüt)
• Akadî: 𒄷𒄭 (dāmu)
• Aklanon: dugo'
• Albanî: gjak → sq n
• Alêwîtî: aamaaxs
• Almanî: Blut → de nt

  Bayerî: Bluad

  Almaniya bilind a navîn: bluot

  Elmanîşî: Bluet nt

• Altayiya başûrî: кан (kan)
• Amayî: nako
• Amharî: ደም (däm)
• Apaçî:

  Apaçiya rojava: dił

• Apalayî: munu
• Aragonî: sangre m
• Aramî:

  Siryaniya klasîk: ܕܡܐ‎ n (dəmā)

  Aramiya babîlonî ya cihûyî: דְּמָא‎ n (dəmā)

• Arçî: би
• Aromanî: sãndzi m, sãndze m
• Arrernteyiya rojavayî: alhwe
• Asamî: তেজ nt (tez)
• Astûrî: sangre → ast n an m
• Atong (Hindistan): thyiʼ
• Avarî: би (bi)
• Aymarayî: wila → ay
• Aynuyî: ケㇺ (kem), ケミヒ (kemihi)
• Aytonî: လိုတ်
• Azerî: qan → az
• Bahnarî: pham
• Balînî: getih
• Bambarayî: jòli
• Banda malayî: darah
• Banjarî: darah
• Baskî: odol → eu
• Başkîrî: ҡан (qan)
• Bayerî: Bluad
• Belarusî: кроў → be m (kroŭ)
• Belûçî: ہون‎
• Bengalî: রক্ত → bn (rôkt)
• Bororoyî: kure
• Bretonî: gwad → br n
• Bugî: dara
• Bukidnon manoboyiya rojavayî: lengesa
• Bulgarî: кръв → bg m (krǎv)
• Burmayî: သွေး → my (swe:)
• Buryatî: шуһан (šuhan)
• Buyî: liad
• Conxayî: ཁྲག (khrag)
• Çakmayî: 𑄣𑄮 (lo)
• Cham:

  Çamiya rojhilatî: ꨕꨣꩍ (darah)

• Çamicuroyî: iila
• Çavacanoyî: sangre
• Çeçenî: цӏий (c̣ī)
• Çekî: krev → cs m
• Çepangî: वयः
• Çerokî: ᎩᎦ (giga)
• Çeyenî: ma'e
• Çîçewayî: magazi, mwazi
• Çîkasawî: ǐss-ǐsh
• Çînî:

  Kantonî: 血 (hyut³)

  Dunganî: ще (xi͡ə)

  Jinî: 血 (xyeh⁴)

  Mandarînî: 血 → zh (xuè, xiě)

  Min beî: 血 (huăi)

  Min dongî: 血 (háik, hiék)

  Minnanî: 血 → zh-min-nan (huih, hoeh, hiat)

  Wuyî: 血

  Xiangî: 血 (xie⁶)

• Çukçî: мутԓымуԓ (mutḷymuḷ), муԓԓымуԓ (muḷḷymuḷ)
• Çuvaşî: юн (jun)
• Dalmatî: suang
• Danmarkî: blod → da nt
• Dargwayî: хӀи (ḥi)
• Divehî: ލޭ‎ (lē)
• Dolganî: каан (kaan)
• Dongşîangî: chusun
• Drungî: sheui
• Endonezyayî: darah → id
• Erebî: دِمَاء‎ pj (dimāʾ), دَم‎ → ar n (dam)

  Erebiya misrî: دم‎ n (damm)

  Erebiya hîcazî: دَمّ‎ n (damm)

• Ermenî: արյուն → hy (aryun)

  Ermeniya kevn: արիւն (ariwn)

• Erzayî: верь (verʹ)
• Esperantoyî: sango → eo
• Estonî: veri → et
• Etiyopiya klasîk: ደም (däm)
• Evenkî: сэксэ (səksə)
• Eweyî: evu
• Extremaduranî: sangri m
• Falayî: sangri m
• Farefareyî: zɩɩm
• Farisî: خون‎ → fa (xun), خین‎ → fa (xin)
• Fenîkî: 𐤃𐤌‎ (dm)
• Ferî: blóð → fo nt
• Fînî: veri → fi
• Fransî: sang → fr n
• Friyolî: sanc n, sang n
• Frîsiya bakur: Blör nt
• Frîsiya saterlandî: Bloud nt
• Frîsî: bloed nt
• Fulahî: ƴiiƴam
• Gaelîka skotî: fuil m
• Gagawzî: kan
• Galîsî: sangue → gl n
• Gotî: 𐌱𐌻𐍉𐌸 nt (blōþ)
• Gujaratî: રક્ત n (rakt)
• Gunî: ohùn
• Gurcî: სისხლი → ka (sisxli)
• Guwaranî: tuguy
• Haîtî: san
• Harariyî: ደም (däm)
• Harsusiyî: dhōre'
• Hawayî: koko
• Hawsayî: jini → ha
• Hindî: ख़ून n (xūn), रक्त → hi n (rakt), लहू → hi n (lahū)
• Hîlîgaynonî: dugo
• Hîtîtî: ēšḫar nt
• Hmongî: ntshav
• Holendî: bloed → nl nt
• Huişui hmongiya navendî: ntshav
• Hunsrikî: Blud nt
• Îbranî: דָּם‎ → he n (dam)
• Îdoyî: sango → io
• Îgboyî: obara
• Îlokanoyî: dara
• Îngilîziya kevn: blōd nt
• Îngilîzî: blood → en
• Îngûşî: цӏий (c̣ī)
• Înterlîngua: sanguine
• Înuîtî: ᐊᐅᒃ
• Înupîakî: auk
• Îranunî: rugu'
• Îrlendî: fuil → ga m

  Îrlendiya kevn: fuil m

• Îsnagî: daxa
• Îstro-romanyayî: sănze
• Îtalî: sangue → it n
• Îtelmenî: мԓим (mɬim)
• Îu mienî: nziaamv
• Îvatanî: raya
• Îzlendî: blóð → is nt
• Japonî: 血 → ja (ち, chi), 血液 → ja (けつえき, ketsueki)
• Jarayî: drah
• Javayiya kevn: rah
• Javayî: ꦒꦼꦠꦶꦃ → jv
• Kabardî: лъы (łə)
• Kalalîsûtî: aak
• Kalmîkî: цусн (tsusn)
• Kannadayî: ರಕ್ತ → kn (rakta)
• Kanuriyî: bû
• Kapampanganî: daya
• Kapverdî: sangi, sange
• Karaçay-balkarî: къан (qan)
• Karakalpakî: qan
• Karelî: veri
• Karokî: áax
• Kaşûbî: krew m
• Katalanî: sang → ca m
• Keçwayî: yawar → qu
• Khinalugî: пӏи (ṗi)
• Kirgizî: кан → ky (kan)
• Kîkongoyî: menga
• Kîkûyûyî: thakame 9
• Kîngalî: ලේ → si (lē), රුධිර (rudhira)
• Kînyarwandayî: amaraso
• Komî-permyakî: вир (vir)
• Koreyî: 피 → ko (pi), 혈액(血液) (hyeoraek)
• Kornî: goes n, goos n
• Korsîkayî: sangui → co n
• Kuiyî (Hindistan): ତୂଗୁ
• Kumikî: къан (qan)
• Ladînoyî: sangre m, סאנגרי‎ m (sangre)
• Latgalî: asnis n
• Latînî: sanguis → la n, cruor n
• Lawsî: ເລືອດ → lo (lư̄at)
• Lepçayî: ᰟᰧ (vi)Şablon:attention
• Lezgînî: иви (ivi)
• Limbuyî: ᤔᤠ᤺ᤰᤜᤡ (mākhi)
• Lingalayî: makilá 6
• Lîgûrî: sangre
• Lîtwanî: kraũjas → lt n
• Lîvonî: ver, vier
• Lolopoyî: sirnilni
• Lombardî: sang
• Lueyî: ᦵᦟᦲᧆ (loed)
• Lugandayî: omusaayi
• Luksembûrgî: Blutt → lb nt
• Maguindanaoyî: rugu
• Makasarî: cera
• Makedonî: крв m (krv)
• Malagasî: ra → mg
• Malayalamî: രക്തം → ml (raktaṃ), ചോര → ml (cōra)
• Malezî: darah → ms
• Maltayî: demm → mt n
• Mançûyî: ᠰᡝᠩᡤᡳ (senggi)
• Manipurî: ꯏ
• Manîdeyî: digî
• Manksî: fuill m
• Mansakayî: apul
• Mansî: ке̄лп (kēlp)
• Maorî: toto
• Maranaoyî: dara, rogo'
• Maratî: रक्त nt (rakta)
• Marî:

  Mariya rojhilatî: вӱр

  Mariya rojavayî: вӹр (vÿr)

• Massaçusettî: musquéheonk
• Mayayiya yukatekî: kʼiʼikʼ
• Mecarî: vér → hu
• Megleno-romanyayî: sǫnzi n
• Melanauyiya navendî: daak
• Misrî: (znf n)
• Miyakoyî: アカツ (akacy)
• Mînangkabawî: darah
• Mîrandî: sangre n
• Mogholî: chosun
• Mokşayî: вер (ver)
• Mongolî:

  Kirîlî: цус → mn (tsus)

  Mongolî: ᠴᠢᠰᠤ (čisu)

• Monî: ဆီ (chim)
• Mulamî: phɣaːt⁷, phjet⁷
• Nahwatliya huastekaya rojhilatî: eztli
• Nahwatliya klasîk: eztli
• Nahwatliya navendî: eztli
• Nanayî: сэксэ (sekse)
• Napolîtanî: sanghe n
• Navajoyî: dił
• Naxî: sai
• Nedersaksî:

  Saksoniya jêrîn ya holendî: blood nt

  Almaniya jêrîn a almanî: Blood nt, Bloot nt

• Nepalî: रगत (ragat)
• Newarî: हि (hi)
• Nganasanî: кам
• Ngarrindjerî: kruwi
• Nihalî: corṭo
• Nogayî: кан (kan)
• Nong zhuangî: lowd
• Norsiya kevn: blóð nt
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: blod → no nt

  Norweciya nînorskî: blod → nn nt

• Nottoway-meherrînî: gatkum
• Nuerî: riɛm
• Nupeyî: egyà
• Ogbronuagumî: ərimi
• Ojibweyî: miskwi
• Okînawanî: 血 (ちー, chii)
• Oksîtaniya kevn: sang
• Oksîtanî: sang → oc m
• Oriyayî: ରକ୍ତ → or (rôktô)
• Oromoyî: dhiiga
• Osetî: тог (tog), туг (tug)
• Oygurî: قان‎ (qan)
• Ozbekî: qon → uz
• Pacohî: aham
• Pangasînanî: dala
• Papyamentoyî: sanger
• Peştûyî: وينه‎ → ps m (wina)
• Piedmontîsî: sangh n
• Pite samî: málle
• Pîpîlî: esti, ezti
• Plodîşî: Bloot nt
• Polonî: krew → pl m, jucha → pl m, posoka → pl m, farba → pl m
• Portugalî: sangue → pt n
• Puncabî: ਲਹੂ n (lahū), ਖ਼ੂਨ n (xūn), ਰੱਤ m (ratta)
• Qazaxî: қан → kk (qan)
• Qiptî: ⲥⲛⲟϥ (snof)
• Rajasthanî: रगत (ragat)
• Rohingyayî: rokto
• Romagnolî: sângv n
• Romancî: sang n
• Romanî: rat n
• Romanyayî: sânge → ro nt
• Rusî: кровь → ru m (krovʹ), ю́шка → ru m (júška)
• Rusînî: кровь m (krovʹ)
• S'gaw karenî: သွံၣ် (thweè)
• Saekî: หล้วด
• Samiya bakurî: varra
• Samiya skoltî: võrr
• Samoayî: toto
• Samogîtî: kraus n
• Sanskrîtî: असृज् → sa n (asṛj)
• Santalî: ᱨᱳᱠᱳᱛ (rokot), ᱢᱟᱭᱟᱢ (mayam)
• Sardînî: sàmbani n, sàmbeni, sàmbini, sànghini, sànguni, sangu, sàngui
• Sebwanoyî: dugo
• Sicîlî: sancu → scn n, sangu → scn n
• Sindhî: رت‎ → sd m (ratu)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: кр̑в m

  Latînî: kȓv → sh m

• Sîlhetî: ꠟꠃ (lou)
• Skotî: blude, bluid
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: крꙑ m (kry)

  Glagolîtîk: ⰽⱃⱏⰺ m (kry)

• Slaviya rojavayî ya kevn: кръвь m (krŭvĭ)
• Slavomolisanoyî: krv n
• Slovakî: krv → sk m
• Slovenî: kri → sl m
• Somalî: dhiig n
• Soqotrî: دُور n (dor)
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: kšej m

  Sorbiya jorîn: krej m

• Sotoyiya başûr: madi
• Spanî: sangre → es m
• Sundanî: getih → su
• Sûdovî: sikga m
• Svanî: ზისხ (zisx)
• Swahîlî: damu → sw
• Swêdî: blod → sv nt
• Şanî: လိူတ်ႈ (lōet)
• Şerpayî: ཁྲག (thrak)
• Şonayî: ropa
• Şorî: қан (qan)
• Tàyî: lượt
• Tabasaranî: ифи (ifi)
• Tacikî: хун → tg (xun)
• Tagalogî: dugo → tl
• Tamîlî: ரத்தம் → ta (rattam), குருதி → ta (kuruti)
• Tangutî: 𗊴
• Tarifitî: idammen n pj, ddem n
• Tausugî: dugu
• Tayî: เลือด → th (lʉ̂ʉat), โลหิต → th, โรหิต → th
• Tayî nüa: ᥘᥫᥖ (loet)
• Tbolî: lito
• Telûgûyî: రక్తం → te (raktaṃ), నెత్తురు → te (netturu)
• Temazîxtiya atlasa navendî: ⵉⴷⴰⵎⵎⵏ n pj (idammn)
• Ter samî: varr
• Ternateyî: au
• Teteriya krîmî: qan
• Teterî: кан → tt (qan)
• Tetûmî: raan
• Tidoreyî: au
• Tigrînî: ደም → ti (däm)
• Tirkî: kan → tr
• Tirkmenî: gan
• Tîbetî: ཁྲག (khrag)
• Tlingitî: shé
• Toxarî A: ysār
• Toxarî B: yasar
• Tuvanî: хан (xan)
• Tzotzîlî: chʼichʼelil
• Udî: пӏи (ṗi)
• Udmurtî: вир (vir)
• Ugarîtî: 𐎄𐎎 (dm)
• Umbunduyî: osonde
• Urdûyî: خُون‎ n (xūn), لَہُو‎ n (lahū), رکت‎ n (rakt), دَم‎ n (dam)
• Ûkraynî: кров → uk m (krov)
• Venîsî: sangue n
• Vepsî: veri
• Viyetnamî: máu → vi
• Volapûkî: blud → vo
• Voroyî: veri
• Votî: veri
• Walonî: sonk → wa n
• Wappoyî: népʰ
• Weylsî: gwaed → cy n
• Wîlamowî: błüt nt
• Wolofî: deret → wo
• Xakasî: хан (xan)
• Khanty:

  Xantî: вур (wur)

  Xantî: вәр (wər)

• Ximêrî: ឈាម → km (chiəm), លោហិត → km (loohət)
• Xosayî: igazi 5 an 6
• Yagnobî: вахн (vaxn)
• Yakanî: laha'
• Yakutî: хаан (xaan)
• Yamanayî: sapa
• Yidîşî: בלוט‎ nt (blut)
• Yiyiya siçuwayî: ꌦ
• Yogadî: daga
• Yorubayî: ẹ̀jẹ̀
• Yupîkiya navendî: auk
• Yûnanî: αίμα → el nt (aíma)

  Kevn: αἷμα nt (haîma), ἔαρ nt (éar)

• Zêlandî: bloed nt
• Zhuangî: lwed
• Zuluyî: igazi → zu 5 an 6

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.