spî

Hevreha spêt ya pehlewî, speête ya avestayî, سفید‎ (sefîd/sifîd) / سپید‎ (sepîd/sipîd) ya farisî, श्वेत (svête) ya sanskrîtî, свет (svêt "ronahî") ya rusî, šviẽsti ("biriqîn, teyisîn") ya lîtwanî, hevreha *hwītaz ya proto-cermenî ku serekaniya white (bixwîne: wayt "spî") ya îngilîzî, weiß (bixwîne: vays "spî") ya almanî, vit (spî) ya swêdî... ji proto-hindûewropî *kwintos (spî) ji *ḱweyt- (biriqîn) (*kw- ya proto-hindûewropî di zimanên arî dibe çv, dûv re sv û taliyê jî sp). Herwiha hevreha spêde ya kurdî ye.

proto-hindûewropî: *kweit-o- ("spî") (di zimanên îranî de kw- ya proto-hindûewropî dibe sp-)

proto-îranî

avestayî: speête- ("spî")

pehlewî: spêt- ("spî")

farisî: sipêd- ("spî")

belûçî: ispêt- ("spî")

peştûyî: spîn ("spî")

kurmancî: spî ("spî")

soranî: spî ("spî")

zazakî: spî ("spî")

sanskrîtî: śvēt ("spî")

almanî: weiß ("spî")

îngilîzî: white ("spî")

Çavkanî: Horn p.157, Etymonline | Pokorny: 628 - 629

Bi zaravayên din biguhêre

Kurmancî: spî
Soranî: سپی‎ (spî)
Kurdiya başûrî: چەرمگ‎, çermig, çermî, sipîd
- Şêxbizinî: çermig
- Kirmaşanî: çermî
- Kelhûrî: çermî, sipîd
Zazakî: sipî

Werger biguhêre

Abxazî: ашкәакәа (āšḳwāḳ°ā)
Açehî: puteh
Adîgeyî: фыжьы (fəž̍ə)
Afrîkansî: wit → af
Ahomî: 𑜁𑜧 (khaw), 𑜁𑜨𑜧 (khow)
Aklanon: maputi'
Albanî: bardhë → sq
Almanî: weiß → de, weiss → de
Elmanîşî: wiiss

Almaniya bilind a kevn: wīz
Altayiya başûrî: ак (ak)
Amharî: ነጭ (näč̣)
Apaçî:
Apaçiya rojava: łigai
Aromanî: albu → roa-rup
Asamî: বগা (boga)
Astûrî: blancu → ast
Aşanînkayî: kitamaari
Atîkamekwî: wapaw
Atong (Hindistan): pibok
Aymarayî: janq’u
Aynuyî: レタㇻ (retar)
Azerî: ağ → az
Bambarayî: jèman
Baskî: zuri
Başkîrî: аҡ (aq)
Belarusî: бе́лы (bjély)
Bengalî: সাদা → bn (śada), সফেদ → bn (śôphed), সুফেদ (śuphed), ধলা → bn (dhôla)
Bextiyarî: اسپید‎ (espēð)
Biatah bidayuhî: buda
Bîslamayî: waet
Bojpûrî: उज्जर (ujjar)
Bretonî: gwenn → br
Bugî: ma-pute
Bukidnon manoboyiya rojavayî: puti'
Bulgarî: бял → bg (bjal)
Burmayî: ဖြူ → my (hpru), ဖွေး → my (hpwe:)
Buryatî: сагаан (sagaan)
Buyî: haaul
Çamicuroyî: kamalawa
Çaxatayî: آق‎ (āq)
Çeçenî: кӏай (ḳaj), кӏайн (ḳajn)
Çekî: bílý → cs n
Çerokî: ᎤᏁᎦ (unega)
Çinook jargonî: tk'up
Çîkasawî: tohbi'
Çînî:
Kantonî: 白 (baak⁶)

Dunganî: бый (bɨy)

Mandarînî: 白 → zh (bái), 白色 → zh (báisè)

Min dongî: 白 (băh)

Wuyî: 白
Çoktawî: tohbi
Çukçî: иԓгыԓьын (iḷgyḷʹyn)
Çuvaşî: шурӑ (šură)
Dalmatî: jualb, blank
Danmarkî: hvid → da
Dogrîbî: degoo
Dolganî: чээлкээ (çeelkee)
Dusuniya navendî: opurak
Elfdalî: wait
Elwîrî-wîderî: ایسبی‎ (isbi), ایسپی‎ (ispi)
Endonezyayî: putih → id
Erebî: أَبْيَض‎ → ar (ʾabyaḍ)
Erebiya misrî: أبيض‎ (ʔabyaḍ)
Ermenî: սպիտակ → hy (spitak)
Esperantoyî: blanka → eo
Estonî: valge → et
Evenî: нё̄бати (ņōʙati), гилтаня (giltaņa)
Evenkî: багдама (bagdama), багдарин (bagdarin)
Farisî: سفید‎ → fa (sefid)
Ferî: hvítur → fo
Fînî: valkoinen → fi, valkea → fi
Fransiya kevn: blanc
Fransî: blanc → fr
Friyolî: blanc
Frîsiya bakur:
Föhr: witj

Frîsiya bakur: wit
Frîsiya kevn: hwīt
Frîsî: wyt → fy
Gaelîka skotî: geal
Gagawzî: ak
Galîsî: branco → gl
Gorontaloyî: puti'o
Gotî: 𐍈𐌴𐌹𐍄𐍃 (ƕeits)
Gujaratî: સફેદ → gu (saphed)
Gurcî: თეთრი → ka (tetri)
Haîtî: blan
Hawayî: kea, keʻokeʻo
Hawsayî: feri
Higaononî: maputi
Hindî: सफ़ेद (safed)
Hîlîgaynonî: pution
Hmongî: dawb
Holendiya kevn: wīt
Holendî: wit → nl
Hopîyî: qöötsa
Hunsrikî: weis
Îbranî: לָבָן‎ → he (laván)
Îdoyî: blanka → io
Îgboyî: ọcha
Îngilîziya kevn: hwīt
Îngilîzî: white → en
Îngriyî: valkia
Îngûşî: кӏай (ḳaj)
Înterlîngua: blanc → ia
Îranunî: maputi
Îrlendiya kevn: bán, finn, gel
Îrlendî: bán → ga
Îsnagî: napusa
Îstriyotî: bianco
Îstro-romanyayî: åb
Îtalî: bianco → it
Îzlendî: hvítur → is
Japonî: 白い → ja (しろい, shiroi), 白色の → ja (はくしょくの, hakushoku no)
Javayî: putih → jv, pethak → jv
K'içe': saq
Kabardî: хужь (x°ẑ)
Kalalîsûtî: qaqortoq → kl
Kalmîkî: цаһан (tsahan)
Kamtayî: ধলা (dhola) / dhola (dhola)
Kannadayî: ಬಿಳಿ → kn (biḷi)
Kapampanganî: maputi
Kapverdî: branku
Karaîmî: акъ (aq), бийаз (biyaz)
Karelî: valgei
Kaşayayî: qahle
Kaşûbî: biôłi
Katalanî: blanc → ca
Kaurnayî: parkana
Keçwayî: yuraq
Kirgizî: ак → ky (ak)
Kîkongoyî: mpembe
Kîngalî: සුදු → si (sudu)
Kîrîbatî: mái
Koreyî: 희다 → ko (huida), 흰 → ko (huin), 하얗다 → ko (hayata), 하얀 (hayan)
Kornî: gwynn, gwydn, kann
Korsîkayî: biancu → co
Kreyoliya fransî ya Louisiana: blan
Kreyoliya morîtanî: blan
Kreyoliya seyşelî: blan
Lakî: кӏяла (ḳjala)
Latgalî: bolts, boltons
Latînî: albus → la, candidus → la
Latviyayî: balts → lv n
Lawsî: ຂາວ → lo (khāo)
Lezgînî: лацу (lacu)
Lingalayî: mpɛ́mbɛ́
Lîgûrî: giànco
Lîtwanî: baltas → lt
Lombardî: bianch
Lueyî: ᦃᦱᧁ (ẋaaw)
Lugandayî: yeru
Luksembûrgî: wäiss
Mòçenoyî: bais
Madurayî: pote
Maguindanaoyî: maputi
Makasarî: kebo'
Makedonî: бел (bel)
Malagasî: tapotsiny → mg, fotsy → mg
Malayalamî: വെളുത്ത → ml (veḷutta)
Malezî: putih → ms, puteh → ms, abiad → ms, abyad → ms
Malezî: ڤوتيه‎ → ms, ابيض‎
Maltayî: abjad → mt n, bajda m, bojod pj
Mambayî: buti
Mançûyî: ᡧᠠᠩᡤᡳᠶᠠᠨ (šanggiyan), ᡧᠠᠨᠶᠠᠨ (šanyan)
Manksî: bane
Mansakayî: mapoti
Mansî: я̄ӈк (â̄ňk)
Maorî: tea → mi, maa
Maranaoyî: mapoti'
Maratî: पांढरा → mr (pāṇḍhrā)
Mazenderanî: اسپه‎
Mbya guaraniyî: xiĩ
Meänkiyelî: valkea
Mecarî: fehér → hu
Megleno-romanyayî: alb
Mînangkabawî: putiah
Mîrandî: branco
Mongolî:
Kirîlî: цагаан → mn (tsagaan)

Mongolî: ᠴᠠᠭᠠᠨ (čaɣan)
Monî: ကၟု
Nafaanrayî: finge
Nahwatlî: iztāc → nah
Namayî: ǃuri
Nanayî: чагдьан
Napolîtanî: janco
Navajoyî: łigai
Nedersaksî:
Almaniya jêrîn a almanî: witt
Nepalî: सेतो → ne (seto)
Ngarrindjerî: ringkari
Nîasî: fusi
Normandî: blianc
Norsiya kevn: hvítr
Norwecî:
Norweciya bokmålî: hvit → no, kvit

Norweciya nînorskî: kvit
O'odhamî: toha
Ojibweyî: waabishki-, waabishkaa, waabishkizi
Oksîtaniya kevn: blanc
Oksîtanî: blanc → oc
Oriyayî: ଧଳା → or (dhôḷa)
Oromoyî: adii → om
Osetî: урс (urs)
Osmanî: آق‎ (ak), بیاض‎ (beyaz)
Oygurî: ئاق‎ → ug (aq)
Oyratiya nivîsî: ᡔᠠᡎᠠᠨ (caɣan)
Ozbekî: oq → uz
Pa'o karen: ဗွာ
Pangasînanî: amputi
Papyamentoyî: blanku
Peştûyî: سپين‎ → ps (spin)
Piedmontîsî: bianch
Pîpîlî: istak
Pîttcantcatcarayî: piṟanpa
Plodîşî: witt
Polabî: b́olĕ
Polonî: biały → pl
Portugalî: branco → pt
Puncabî: ਸਫੈਦ → pa (saphaid)
Qazaxî: ақ → kk (aq)
Rapanuyî: tea tea
Rohingyayî: cáda, dóla
Romancî: alv
Romanî: parno
Romanyayî: alb → ro
Rusî: бе́лый → ru (bélyj)
Rusînî: білый (bilŷj)
S'gaw karenî: ဝါ (wah)
Saekî: ห่าว
Saksoniya kevn: hwīt
Samiya bakurî: vielgat
Samoayî: paʔepaʔe, sina, tea
Sanskrîtî: श्वेत → sa (śveta), धवल → sa (dhavala)
Santalî: ᱯᱳᱱᱰ (ponḍ)
Sardînî: abru, arvu, arbu, alvu, àrbiu
Sasakî: putiq
Sebwanoyî: puti, pution, duas
Sicîlî: jancu → scn, biancu → scn, vrancu → scn, viancu → scn, iancu → scn, brancu → scn
Sindhî: اڇو‎ (ačʰo)
Sirboxirwatî:
Kirîlî: бе̏о, бије̑л, би̏о, бе̑л

Latînî: bȅo → sh, bijȇl → sh, bȉo → sh, bȇl → sh
Slaviya kevn:
Kirîlî: бѣлъ (bělŭ)
Slovakî: biely → sk
Slovenî: bel → sl
Somalî: caddaan
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: běły, běły

Sorbiya jorîn: běły → hsb
Spanî: blanco → es
Sundanî: bodas → su
Swahîlî: -eupe
Swazî: mhlôphe
Swêdî: vit → sv
Şanî: ၶၢဝ် (khǎaw)
Şerpayî: དཀར་རུ (karu)
Şîngazîcayî: -eu
Şonayî: chena
Şorî: ақ (aq)
Tàyî: khao
Tacikî: сафед → tg (safed)
Tagalogî: puti → tl, putiq
Tahîtî: ʻuoʻuo
Tamîlî: வெள் → ta (veḷ)
Tarantinoyî: vianche
Taşelhitî: ⴰⵎⵍⵍⴰⵍ n (amllal), ⵓⵎⵍⵉⵍ n (umlil)
Tausugî: puti
Tay dam: ꪄꪱꪫ
Tayî: ขาว → th (kǎao)
Tayî nüa: ᥑᥣᥝᥴ (xáaw)
Telûgûyî: తెల్లని → te (tellani)
Temazîxtiya atlasa navendî: ⴰⵎⵍⵍⴰⵍ n (amllal)
Teterî: ак → tt (aq)
Tetûmî: mutin
Tirkiya kevn: 𐰇𐰼𐰭‎ (ürüŋ), 𐰀𐰴‎ (āq)
Tirkî: ak → tr, beyaz → tr
Tirkmenî: ak → tk
Tîbetî: དཀར་པོ (dkar po)
Tokpisinî: waitpela
Tongî: hinehina
Toxarî A: ārki
Toxarî B: ārkwi
Tsongayî: basa → ts
Tswanayî: sweu
Tuvalûyî: tea
Tuvanî: ак (ak)
Ugarîtî: 𐎍𐎁𐎐 (lbn)
Umbriyî: 𐌀𐌋𐌚𐌖 (alfu)
Urdûyî: سفید‎ (safed)
Ûkraynî: бі́лий → uk (bílyj)
Venîsî: bianco → vec, bianch
Viyetnamî: trắng → vi, bạch → vi (白 → vi)
Volapûkî: vietik → vo
Votî: valka
Walonî: blanc → wa
Waxiyî: ruxn
Weylsî: gwyn → cy n, gwen → cy m
Wolofî: yèes-xonq
Xakasî: ах (ax)
Ximêrî: ស → km (sɑɑ)
Xosayî: mhlophe
Yagnobî: сафед
Yakutî: үрүҥ (ürüŋ)
Yidîşî: ווײַס‎ (vays)
Yorubayî: funfun
Yûnanî: άσπρος → el (áspros), λευκός → el (lefkós)
Kevn: λευκός (leukós)

Yûnaniya mîkenî: 𐀩𐀄𐀏 (re-u-ka)
Zêlandî: wit
Zhuangî: hau
Zimanê destan ê emerîkî: 5@Chest-PalmBack FlatO@NearChest-PalmBack
Zuluyî: -mhlophe

Navdêr biguhêre

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	spî	spî
Îzafe	spiyê	spiyên
Çemandî	spî	spiyan
Nîşandera çemandî	wî spî	wan spiyan
Bangkirin	spiyo	spiyino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	spiyek	spiyin
Îzafe	spiyekî	spiyine
Çemandî	spiyekî	spiyinan

spî nêr

rengê spî
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Soranî biguhêre

Rengdêr biguhêre

spî

(reng) spî
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

spî

Naverok

Kurmancî biguhêre

Bilêvkirin biguhêre

Rengdêr biguhêre

Ji wêjeya klasîk biguhêre

Bi alfabeyên din biguhêre

Bide ber biguhêre

Binêre herwiha biguhêre

Jê biguhêre

Etîmolojî biguhêre

Bi zaravayên din biguhêre

Werger biguhêre

Navdêr biguhêre

Soranî biguhêre

Rengdêr biguhêre