barût
Kurmancî biguhêre
Bilêvkirin biguhêre
biguhêre
Zayenda mê ya binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | barût | barût |
Îzafe | barûta | barûtên |
Çemandî | barûtê | barûtan |
Nîşandera çemandî | wê barûtê | wan barûtan |
Bangkirin | barûtê | barûtino |
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | barûtek | barûtin |
Îzafe | barûteke | barûtine |
Çemandî | barûtekê | barûtinan |
barût mê
- Toza di fîşekan de ku agir pê dikeve û dişewite.
- Sîne geh têt ko bi ker bit ew ji derbê muhbetê
Me ceger şubhetê barût e we dil maye pereng
Bi çi rengî me di dil xef bibitin gewhera 'işq — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640) - Navê te agir, dostê te barût be. — (Ahmet Öner, Di edebiyata Kurdî ya Gelêrî da di’a û nifir, Zanîngeha Wan Yûzûncû Yîlê Enstîtuya Zimanên Zindî Şaxa Makezanîsta Ziman û Çanda Kurdî Teza Lîsansa Bilind, 2017, r. 120)
- Sîne geh têt ko bi ker bit ew ji derbê muhbetê
Herwiha biguhêre
Bide ber biguhêre
Etîmolojî biguhêre
Hevreha farisî باروت (barût), tirkî barut, azerî barıt, hemû ji erebî بارود (barûd* ji yûnanî πῦρίτης (pῦrítis) (pyrîtês: beriste) ji πῦρ (pûr: agir), hevreha hîtîtî pehhur (agir), îngilîzî fire û belkî kurdî fûrîn... hemû ji proto-hindûewropî *péh₂ur (agir). Peyv "barût" bi rêya farisî li Asyayê belav bûye û bi rêya tirkî jî li Rojavaya Ewropayê vegeriye: urdûyî بارود (barûd), hindî बारूद (barûd), ermenî վառոդ (vaṙod), bulgarî барут (barut), yûnaniya nû μπαρούτι (baroúti), makedonî барут (barut), sirbo-xirwatî барут / barut, fînlendî ruuti...
Bi zaravayên din biguhêre
Werger biguhêre
- Afrîkansî: buskruit
- Albanî: barut → sq n
- Almanî: Schießpulver → de nt, Schwarzpulver → de nt
- Altayiya başûrî: таары (taarï)
- Aragonî: polvora m
- Asamî: বাৰুদ (barud)
- Azerî: barıt → az
- Başkîrî: дары (darï)
- Belarusî: по́рах n (pórax)
- Bengalî: বারুদ (barud)
- Bîkoliya naverast: ubat
- Bulgarî: бару́т n (barút)
- Burmayî: ယမ်းမှုန့် → my (yam:hmun.), ယမ်း → my (yam:)
- Buryatî: дари (dari)
- Çekî: střelný prach n
- Çînî:
- Danmarkî: krudt nt
- Endonezyayî: bubuk mesiu
- Erebî: بَارُود n (bārūd)
- Ermenî: վառոդ → hy (vaṙod), բարութ → hy (barutʿ)
- Erzayî: толбочт (tolbočt)
- Esperantoyî: nigra pulvo, pulvo
- Estonî: püssirohi → et
- Farisî: باروت → fa (bârut), بارود (bârud)
- Fînî: ruuti → fi
- Fransî: poudre à canon → fr m, poudre → fr m
- Gaelîka skotî: fùdar-gunna n, fùdar n
- Galîsî: pólvora → gl
- Gurcî: დენთი (denti), წამალი → ka (c̣amali)
- Hindî: बारूद → hi m (bārūd)
- Holendî: buskruit → nl nt
- Îbranî: אֲבַק שְׂרֵפָה → he (avak srefa)
- Îngilîzî: gunpowder → en
- Îrlendî: púdar gunna n
- Îtalî: polvere da sparo m, polvere pirica m
- Îzlendî: byssupúður nt
- Japonî: 火薬 → ja (かやく, kayaku)
- Kapampanganî: ubat
- Katalanî: pólvora → ca m
- Kirgizî: порох → ky (poroh), дары → ky (darı)
- Koreyî: 화약 → ko (hwayak) (火藥 → ko)
- Latviyayî: šaujampulveris n
- Lawsî: ຫມຶ້ (mư), ໝື້ → lo (mư̄)
- Lîtwanî: parakas n
- Makedonî: ба́рут n (bárut)
- Malezî: masiu, mensiu
- Mançûyî: ᠣᡴᡨᠣ (okto)
- Manksî: poodyr çhentagh n, poodyr n
- Maorî: paura
- Mecarî: lőpor → hu, puskapor → hu
- Mongolî: дарь → mn (darʹ)
- Navajoyî: beeʼeldǫǫh bikǫʼ
- Nepalî: बारूद (bārūd)
- Normandî: poudre à canon m
- Norwecî:
- Oygurî: مىلتىق دورىسى (miltiq dorisi)
- Ozbekî: porox → uz
- Polonî: proch → pl n
- Portugalî: pólvora → pt m
- Puncabî: ਬਾਰੂਦ (bārūd)
- Qazaxî: оқ-дәрі (oq-därı)
- Romanyayî: praf de pușcă → ro nt
- Rusî: по́рох → ru n (pórox), чёрный по́рох n (čórnyj pórox)
- Sirboxirwatî:
- Siryaniya klasîk: ܒܐܪܘܕ (bārūḏ)
- Slovakî: strelný prach n
- Slovenî: smodnik → sl n
- Spanî: pólvora → es m
- Swahîlî: baruti
- Swêdî: krut → sv nt
- Şîngazîcayî: baruti
- Şorî: тар (tar)
- Tacikî: борут (borut)
- Tagalogî: malilang, pulbura → tl
- Tayî: ดินปืน → th
- Telûgûyî: పేలుడు మందు (pēluḍu mandu)
- Teterî: дары → tt (darı)
- Tirkî: barut → tr
- Tirkmenî: däri
- Tîbetî: མེ་རྫས (me rdzas)
- Tuvanî: дары (darı)
- Urdûyî: بارود m (bārūd)
- Ûkraynî: по́рох n (pórox)
- Viyetnamî: thuốc súng → vi
- Weylsî: powdwr gwn, fflamlwch n
- Wîlamowî: śispuwer
- Ximêrî: រំសេវ → km (rumseew)
- Yakutî: буорах (buorax)
- Yûnanî: μπαρούτι → el (baroúti)