Pêvek:Ferhenga farisî-kurdî-gîlekî-zazakî
Farsî
Kurdî Gîlekî Zazakî
Ab
av av awe ab tengî kerden tî bûn, têhnî bûn faşkal av teyşan, têsan biyaene ab ez cah keşîden kuyudan su çekmek için gerekli -v-şeklindeki aletin adı du xale, du xalew, gaç gaçık ab demağ sümük zak çhılm, zux ab dehan salya, tükürük filik gılêzi, tü, aliye ab dide göz yaşı,alçak gönüllü bakış aw çumus hêstır, isire ab raket u saket durgun su,su birikintisi mande aw awa mendiye ab zeminhayi nemnak nemli yerin suyu çura ab, çuraş ab abisten hamile (hayvan) şakam a gitan awr abgah,pehlu havuz, su deposu, mesane aw tak, pali, tak pali hope; mırzori abgir, govdal ab havza, su birikintisi çure ab gıl, alud kirli çamurlu su tül aw awa lemişte, zadıkıne ab mast yoğurt suyu keyal aw awa masti, awdoe abu lerm (nim germ ) ılık su lalim aw awa silgerme
atiş
ateş taş adır, ar atiş sorx u be dûd (ez çûb çubuk ateşi dumansız kızıl ateş adıro sur atiş şulver hizm şuleli odun ateşi su dar atiş, gor gore atiş (gor gor diye ses çıkaran alevli odun ateşi.)
axer, ağbet, serencam
son, sonuç axera sar axıri. Peyniye
adem çaq u ferbih
tombul,şişman adam babraz goştın adem xiki u çaq göbekli şişman adam palone vagardane (gerdanı sarkık) , fut baowde (çiğnemeden yutan) , tappuş mordemo xılkın u goştın
adem dad dadi
geveze adam, dilenci fuyuj (taifeyi kovlhayi deyleman.deylamandaki çingene taifesi.kinaye ) adem dad dadi u şuluğ geveze gijgal geveze, qopırte adem dadi şuluğ u ateş pareşirret val vali zadu,sallat,vaq vaqi
adem deraz, lendehur, bi mesraf
iri yarı adam ardal dest u pai adem müzi u zerneg ve hesbgır uyanık, hileci adam narme bur ( kinaye.yumurta tokuştururken rakibinin yumurtasını dişine dokundurup yumuşatıp oyunu kazanan ve yumuşağı yiyen adam.) dekbaz, hilekar
arayiş kerden (ser u suret,libas)
süslenmek çakun vakun gudan(baowdi) xemelnaene
arayiş kerden
süs , makyaj (kadın için) tamşeyat dan xemelnaene, tit-vit kerdene
aruğ
geğirme garaş qulpıke
astin
elbise kolu, ten , etek tilif isti
asiyab desti
el değirmeni aseye, das aseye dıstarri aşti barış aşt aştiye ağuz(tr) ağız, doğum sonrası ilk süt zaye şir, kale hêrışe, coni
aşgal
çöp, çer çöp rute sılond ağel, ağul ağıl malge gorre
alünek
gecekondu, tek göz dam, kulübe fakay,füore lukay (kinaye-füore lukay qulba
harpoşt surax
kirpi, deliği
amas kerden
şişmek,şişirmek arma gudan,masasan (destem amas kerd masaene amuxten (ph) -miamûzem öğrenmek – öğreniyorum yamutan --yamujem musaene - ez musenan
mocaene: göstermek
an ca,der an caha ( eşare be dür )
ora,oralarda aye,uyandar,uyan uca, aca, ica
in ca,der in caha ( işare be nezdik )
bura,buralarda i yar,i yandar,iyan,irar naca, ita, nica an çiz,felan çiz o şey (unutulan) hakarey o çi an gah ,beed ez in,beed ez an o zaman,ondan sonra,bundan sonra e ma o waxt, nae ra tepeya, nae ra dıme
avar-rizeş
yıkık,harap rıjiyae, xırabe riz avar kerden yıkmak dakalas an rıjnaene avaz der daden u bang (ph) zeden seslenmek,bağırmak avij a dan,sul zan veng'a cı daene averden(ph) (averdem) getirmek (getir-getirme; getirdim) havardan (beyar,neyar; beyardam) ardene (bia-mia; mı ard) miaverem getiriyorum havaram ez anane
biyaverem
getireyim biyaram ez biari mi averdem getirirdim haverded bum mı ardêne
averde budem
getirmiştim biyardah bum mı ardi bi avixten libas (ruyi tenap) elbise asmak (ipe) dargentan (emr;darganxdanargan ) darde kerdene
avizan kerden
asmak,sarkıtmak,sallandırmak vargantan darde kerdene, raşanaene
ebri
bulutlu moy-rare mi hewr ocaq kur kısır murde sur ocağkor ehtiyat kerden tebdir almak passan tedbir gırewtene ez pa derd amaden ( xeste şoden ) yorulmak , bıkmak va katan bêzar biyaene, qefeliyaene
ez dest refteni-mordeni
ölünesi,ölmeye değer buşo zur ez rah bala yüksek yoldan sar daraki raya cori ra
ez rahı bala biya
üst yoldan gel sar darakie beye raya serêne ra bê ez rah payin nerev alt yoldan gitme bun darakia naşu raya bınêne ra meşo
kuh neşinan der zemine rah u rah reften şiiri dareend
dağda oturanlar yol ve yürümek üstüne şiir sahibidir (sar ba jaori nafas gıri/sar ba jiri /lag va miri/var va veri /jon u dıli/)
ez kodam rah ,koca (ez kodam rah reft)
hangi yoldan (hangi yoldan gitti) kami rah (kami ra başu) kamci rae (kamci rae ra şi) eşk göz yaşı arsu hêstır, isire
eshal (ar)
ishal piçis riye, vırrıke, ishal
isabet kerden,berxorden
rastlamak, çarpışmak faganasan raşt amaene
oftaden
düşmek katan waro gınaene, kewtene efşanden serpmek,dağıtmak şondan pışkıtene efkenden,endaxten yaymak gentan vıla kerdene
eknun,hala
şimdi,hala ise nıka
elek,ğarbil
elek kum pırocıne, elege
umid
umut nanje umıd
enbar sanduqxane
eşya kileri pasdu
enbar cu bi
hububat anbarı ambar,das ambar,pile ambar
enban
yayık habom
intixab kerden,dest çin kerden
seçmek vajen dovjen gudan weçinıtene
entezar,montezir
bekleme refeq,rafaq
endaze gam
adım ölçüsü pa baras
endaze
ölçü,mertebe,liyakat vafraz,va fi,raz engar zan,tasavvur,sanki badore,badari,aza istaden(ph) ayakta dikilmek hisan vınderdene in bar,in defa bu kere,defa i garaş na rae, na gerenge, na dolıme inca,der inca bura,burada iyar,iyandar itya, naca, nica
incaha
buralar iyan ityay, nacay inqeder,kemi ez çizi bu kadar,birşeyden az hançey,hanei hende
baran
yağış varaş,baraş varan, varış nem nem baran damla damla yağış şake şi(şake şi vare) baran meemuli genel olarak yağış rass e varan baran(be kuhsaran biyard dağdan gelen yağış) ku var,ku bari
baran bisyar tond
çok hızlı yağmur la baran (regbar) sağnak yağış rak,şore var,şure var şıliye
regbar mi barid
sağnak yağıyor rak yağıyor
baran mi barid
yağmur yağıyor varaş vare varış/varan vareno
bar i zafe
fazla yük,iki taraflı yükn ortaya gelen fazla ağırlığı meyon bar,men bar
bazdem şedid ez rah dehan beraye serd kerdene ğeza
yemeği soğutmak için hızla üflemek fi zan,fü zan
baz resi kerden,costen kuşe u kenar ve çib sakra
köşe kenarı yoklamak,araştırmak jarusan
baz kerden-açmak-pehn kerden sofre rehetxab
sofra,yatak açmak vakudan(baz kerdem
açtım
vagudem_baz mi konem açıyorum
vakunam)
baz gerdiden-baz geşten-ber geşten geri dönmek,pişman olmak,vaz geçmek vagardasan(ber geştem0döndüm
vagardasam-ber mi gerdem
dönüyorum vagardam-vagardi-vagarde-vagardim,vagardin,vagarde-
darem ber mi gerdem
dönmekteyim vagerdesederem ezo geyrenan a
baz gu kerden herfe kesi ra
başkasnın sözünü tekrarlamak vaguya gudan,hagu vagu gudan
baz hem,du bare
tekrar,yine hande anci, reyna
baften
dokumak,örmek vaotan(baftem tenıtene, deştene bang(ph),giriye ses , bağırtı, feryat,ezan,sesli ağlamak vang veng, bırraiş, qiraiş
beççe,kudek
çocuk zak doman, qıc be xater , be illet, berey yüzünden,için,sebebiyle vasar ...rê , seba, riyê ...ra bextek,kabus kötü rüya fuxus gitan hewno xırabın bexşiden(ph) bağışlamak baxşen xatırê cı şanıtene berader kardeş abrar bıra beray,be xater nedeniyle re,va sar rê, riyê ...ra
bir bir nigah kerden
aval aval,şaşkın şaşkın bakmak tuş isan matê cı biyaene, şaş u waş cıkewtene ber xasten-bolend şoden yükselmek,kalkmak varasan berz biyaene, werıştene ber xizanden,bolend kerden yükseltmek,ayağa kaldırmak varasanen berz kerdene, werznaene
ber xorde kerden,tesadum kerden ba çizi (ber xord kerdem ba an)
karşılaşmak,çarpışmak,değmek (onunla karşılaştım) ganastan (baganasam) emir kipi;begın-negın cı gınaene (ez gınenan cı), raşt amaene
berdaşten (berdaştem)- bermidarem
almak-kaldırmak-taşımak (aldım-kaldırdım-taşıdım)- kaldırıyorum vigitan (vigitam)- vigiram gırewtene (ez gênan)
borden (mi borem-bordem)
götürmek (götürüyorum-götürürüm) baordan (baburdam-benan-boram) berdene (ez benan)
birişte kerden (birişte mi konim)
kavurmak-közlemek (közlerim) biştan (bijam) potene/pewtene (pocenan)
berf (berf ba bad-ı şedit)
kar-kış (tipi, boran) varf - pu (sefidey) vewre,vore (pukeleke)
berf barid
kar yağıyor varf ba varas vewre varena
berg nu reste, taze baz şode-civane
bahar dalı-tomurcuk zuppe thalbusık, velgo teze
ber gerden ez rah-ber geşten ez rah
yoldan geri dönmek vagardan ageyraene, acêraene
berre
kuzu vare (ph: varak) verek
boriden
kesmek-ayırmak-kopuk-komuş ben bırrnaene
boz
keçi buz (ph: buz) bıze
boz ğale
oğlak buzkuli, zangal bızêk
bozorg şoden
büyümek, erişkin olmak, irileşmek, başkan olmak pille vabaon pil biyaene
bestankar, delepkar
istekli, alacaklı qarze xa waştoğ
bağal kerden u çesbiden
kucaklamak, sarılmak doçksan pırosiyaene, vırane pıra bestene
beliden
yutmak fabarasan qult kerdene, roqılotnaene
bolend kerden
kaldırmak, yükseltmek jaora gutan berz kerdene
bend ameden xun
kan akışının durması xun bas gudan bırriyaena goni
bend baz- tenap baz
ip cambazı qule
benefşe
menekşe mişin menemşe, bınewşe
bu
koku uffa, uffye boe
bute
çalı, geven gavand, abarak gone
buden (hesten)- istaden (men bé intizar mi istem, tu beya)
olmak, var olmak- hazır olmak (Özlemle bekliyorum, sen gel) hisan (Mu ti refaq isenam, tu beya) (esti) biyaene (ez intızarê toyan, tı bê)
buht- hiyret
hayret vake, valye şaş biyaene
heyran şodem
hayran oldum mare vale ru bade heyranê cı mendan; hewesiyan cı
be dendan gıriften, ba dendan çizra berdaşten (gorbe beçeeşra be dendan girift bord)
ısırarak almak, kaldırmak (Kedi yavrusunu ağzına takıp götürdü) gaz a gitan (piçe xu zake gaz ayte baburd) gaz ra gırewtene (Pısınge leyrıka xo be gaziana gırewte berde)
biyaid
gelin beyey bêrê
bişter, ziyadter
çok fazla veştar vêşêri, zêdêri
bi qerari kerden
sabırsızlanmak kun jamani gudan leze kerdene
ebri
bulutlu moy, rare mi hewrın
eblaq
alacalı kalaç belekın
ocaq kur
kısır kadın murde sür cêniya huşke
ihtiyat kerden
tedbir almak, ihtiyatlı davranmak passan tedbir gırewtene
ez pa derd amaden, xeste şoden
yorulmak, bıkmak va katan qefeliyaene, kewtene
ez pa derd averden, xeste kerden
yormak, bıktırmak vargentan qefelnaene, xêğ kerdene
peşm (Ph) (at u eşgal peşm ra begirem)
yün (yün taramak) paşme valam pırç vardene
peşe
sivrisinek lal kelmose, phinge
ponehgah giriften- zir derextan
sığınmak- ağaç altına pandome gitan xo şana bınê dare
pençere- deriçe xanehayi rustayi
köy evlerindeki pencere lojunbar, lojunak locıne
pindari- guman mikoni
sanki, güya- şüphe badari guman kerdene
penhan şoden- mahfi şoden
saklanmak daxutan xo wedardene, nımıtene
penir maya- ez ema bozğale
peynir mayalamak için kullanılan oğlak bağırsağı furşe şilav
penir taze- şir cüşanide penir neşode
maya tutmamış peynir lur
puzxend - xende zir sibili
bıyık altından gülümseme, alay sembeli xande bınê zımbêlan ra huyiyaene
puz esb, qatır u seg
at, katır ve köpeğin ağız çevresi mutare fırrne
pust debağ şode gusfend - şebiye kise, enban
tabaklanmış koyun derisinden yapılmış dağarcık, çanta yünsüz: habom - yünlüsü: mutal
pehlu be pehlu, kenar hem rah reften
yan yana, birlikte yürümek yamizan şon pia şiyaene
peyda kerden, yaften
bulmak, ortaya çıkarmak; aşikar etmek yajen, emir kipi: beyaj, neyaj eşkera kerdene, peyda kerdene
peyda şoden, aşkar şoden
belirmek, ortaya çıkmak; bulunmak, ortaya çıkarılmak peyda vakatan, daşt a katan eşkera biyaene
baran
yağış varaş, baraş varan, varış
baran- be kuhsaran biyard
dağlardan gelen yağış kubar, kuvar varışê koan
baran, regbar
sağnak yağış rak, şore, şure var thave, şıliye
pa der miyani kerden
müdahale etmek, araya girmek meyan vayini gudan mabên/miyan kewtene
pader heva, vilegerd
asılsız, temelsiz, düzensiz, aylak yalam yarha-çişini yapğtıktan sonra yıkanmayan
parû
kürek, kürek kemiği xuye, çulow huy, bêrik
pare ey, guruhi
güruh, grup, bazıları, kimileri yapare, yaparan taê, qıfle
paşne kifeş, paşne kaş
ayakkabı çekeceği püzi
paşne bolend
yüksek topuklu ayakkabı kab bulend paşneberz
paşiden- rixten; dane beraye murğan
tavuk ve kuşlar için tene saçmak şomdan
payan kar- axer kar- ser encam
son, nihayet axare kun peyniye, axıri
poxten
pişirmek putan pewtene
por - leba leb
dolu- dopdolu moşt pırr, pırra pırr
pertab kerden
fırlatmak, atmak, bırakmak tuadan eştene, partav kuwıtene
porsiden - sual kerden
sormak vapursen persaene, pers kerdene
pes ferda
yarından sonra parase roca bine, biro
paşti pa zeden
tekmelemek a lang a dan pasqule pırodaene
gerdene kuh
dağ geçidi, yamaç kul hat gaban, vılê koy
girdu
ceviz gardakan goze, goza khakıle
poste sebe gerdu
yeşil ceviz kabuğu zumbu purr
gerdiden-geşten
dolaşmak, dönmek, tur atmak gardasan geyraene
gerdanden
döndürmek, değiştirmek gardanen çarnaene
gorosne, guşne
açlık vaşna veyşan, gest
gırıften (ma gav ra negırıftim)
almak ( biz inekleri almadık) gitan (amu gavu nagitim) gıretewne (ma mangey négırewti)
mirevem bazar suzan migrem
pazara iğne almaya gidiyorum şunam bazar darzan haginam şonan suke/bacar derzine herinenan
gorg
kurt varg verg
gırye
ağlama borme bermayış, berbış
girye kerden
ağlamak burme gudan bermaene, berbaene
girye mikoned
ağlayan burme kuna bermeno/bermena
gosterden
yaymak, yatak sermek gentan rakerdene, ravıstene
rehetxub ra pehn kon
yatağı yay ja bigan. Emir kipi: bigen, nigen ca rake, rafiye
gosesten, pare şoden
parçalanmak fûsasan parçe biyaene, lete biyaene
gosesten,pare kerden
parçalamak fûsanen lete/parçe kerdene
goşad
geniş, ferah val hira, hera
goşad şoden
açılmak, genişlemek val a baon hira/hera biyaene
goşad kerden
açmak, genişletmek val owdan-vaowdan hira/hera kerdene
goşad goşad rah reften
rahat rahat yol gitmek vaowde vaowde ra şaon
goften
söylemek gutan vaten
ab gil alud
bulanık kirli su tul aw,tülin awa lemişte, zadıkıne, leyle
gıl
çamur,kil tül çamurre, kile, lınci
golabi mahalli
yabani,mahalli armut arba, xojey şekok
gelu, golü
boğaz, gırtlak guoli guli, gule, belıke
gom şoden
kaybolmak bayi baon, bayi babu vini biyaene
gonceşk
serçe, küçük kuş malije milçıke
gendom
buğday gandam genım
gendomzar (berevim ruyi gendomzar)
buğday tarlası, bahçesi (buğday tarlasına gidelim) zemi (başim zemi sar) hêgaê genımi (şime hêgaê genımi ser)
gonde
iri, büyük, hantal hamur topu pila pil , gırd, gırs
guçe frengi
domates tamate tamatese, fırenge, lolıke, şamıke
gosfend u boz
koyun keçi sürüsü rize mal mêşın u malo sia
gosfend
koyun gusand miye, mêşın
gosfend
şişek parne şışege, khavıre, belendire
guş
kulak guş goş
guyende
söyleyen ba gute kes vatoğ
goh
dışkı gi gi, ci
gehvare
beşik gore hêlanıke
rupuş gehvare
beşik örtüsü gare sar kas
giyah
ot vaş vaş
pune
yarpuz otu pitinik, pitune, paşeki pune
gic şoden- rem kerden- divane şoden( esb rem kerd- divane şot)
sersemlemek- ürkmek-delirmek (at ürktü, çıldırdı) vatula baun (yabu vatula bu) gêc biyaene )estor bi gêc, bi xêğ)
kartunek, enkebut
örümcek kartang pirıke
kase ser (kase serem derd mikonid)
kafa tası (kafamın tası ağrıyor) sare ton (mi sare ton derd kune) kakıte (?) (serê serey mı deceno)
kaşten
tohum saçmak kastan, karasan karrıtene (karren-), ramıtene
kafir, mülhit (büzürge babiha, la mezheb- kal babi, mülhit u kafire est)
allahsız (Babilerin büyüğü, mezhpsiz- Baba Malhut: İsmaililerin Alamut' daki büyüğü Alaattin Mahmut) malhut, kal babi, baba malhut kafır
kebk
keklik zaraj, zarej zerec
kebk cücedar
yavrulu keklik zaraj lule zereca leyrine
laneye kebk
keklik yuvası zaraj fak halênê zereci
kebke salxorde
yaşlı, doğurgan keklik anaj zereca anace
kepek zeden ğezeha (nan kepek zed)
yiyeceklerin küflenmesi ( ekmek küflendi) müs, zan (non mus ba za) mıze (nan bi mızkın)
koca, kodam ca, kodam rah (az koca amedi?)
neresi, hangi yer, hangi yol (Nereden geldin?) kor (kuyan dare ji buame?) koti, kamca, kamci ca (koti ra amay?)
kodam yek, kodam kes, çe kes ( kodam kes goft, çe kes goft)
kim ( kim söyledi) kam te, ki, kuya ti (Kam te bagut?) kam (Kami vat?)
kodam kesi, çe kesi, kodamin
kimler kami kami
kerden
yapmak, etmek gudan kerdene
giz kerden, çombatme zeden
bağdaş kurmak, büzülmek, büzüşmek juske zan, juft azan zaniyan ser ronıştene, cematki ronıştene
kişreften, dezdiden, cerb kerden
aşırmak, çalmak, el koymak kuştan tırtene
keşiden
çekmek hakas en kaş kerdene, antene
kif zeden
keyiflenmek daskalezan, çikal zan keyf kerdene
kefkir
kevgir astam pırocıne, parzun; astami (?)
kelağ
karga kalaj gele, qılancıka siae
kemi, miktari,yek kem, endek
biraz ye mine kemi, tenê, taê kenar,nezdik,pehlu(ph)(qeddim gilakira terane-beraye to be langerud,lahican u espili reftem/to niyamedebudi kenarem-nezdike men. kenar,yakın,yan(kadim gilakiceden şiir-senin için langerud,lahican ve espiliye gittim/sen yakınıma gelmemiştin.) pali(ti visin langerud,bu şom,lajan buşom ta esbeli/tu numabi pali.) kınare, nezdi (ez seba to şiyan Lanegrud, Lahican u Espili/Tı nêamay nezdiyê mı)
kenar guşeha-dor u berha (men meslı ğeribeha kenar guşe ve dor o ber migerdem)
kenar köşe çevre(ben garipler misali kenar çevrelerde dolandım m.veli mozafferi) dime-dima kon (mu qarip one muşon dime-dima kone mujam) kınar - koşe, dor u ber (ez zey ğeriban nat u dot ra, der u dor ra geyrayan)
kenden(ph) -der averden
kazmak, çıkarmak, açmak kandan kınıtene, vetene
kubiden
ezmek, dövmek kutan kuwıtene (kuyaene)
kuçe-miber-gozergah
sokak,geçit,güzergah ra şai raa şiyaene
kuze sefalin
seramik, çömlek gule dizke, xılık, kup, kuz
kuzeger
çömlekçi xumer -
kovli
çingene fuyuj aşıq, qereçi
kun (kune sere reften- ba kun rah reftene kudekan)
göt (Çocukların kıç üstü sürünmesi) mus (kuna liske şaon) qıne (qıneserki şiyaene/xo kırrışnaene)
kuni
götveren kindene-kin de qınedae
kuh
dağ ku ko
kuh neşin- dam dar- çupan kuh neşin
dağ sakini- besici- galaş, galişha
key- çe vaxt (key reft?)
ne zaman (ne zaman gitti?) ken ( ken başu?) key- çı wext (key şi?)
qatil
katil xuni gonewer, qatıl
qarç
mantar karke lange (tavuk ayağı biçiminde mantar) sung
qaşok
büyük kepçe aw dali, ab dali, çamçe zan kunêz, çemçe
qatir
katır (kısır) gatar- mal- haram mal- macine (kısır anlamında) qatır
mutemail be qehveyi
kırem rengi katır sandal qatıra boze
korre qatıre ner
erkek katır sıpası naraki kuriyê qatıri
korre qatıre made
dişi katır sıpası maciki kuriya qatıri
qebr
mezar kinayeli; ye vije sar- ye vaja ja,handi ja(bir parça yer) mezele, qebrıstan, gore
qerar giriften-aram giriften
yatışmak,sakinleşmek-durlmak fendl eytan,fender eytan vınderdene, ğais biyaene
qera qurut
qurut,kurutulmuş çökelek sarj terene
qarniye çeşm
korneya ninaki lilıka çımi
qusur-gonah
kusur,suç,kabahat,günah xusir qusır, guna
qorbağe
kurbağa miş,baqe beqe
qavse kozh,rengin keman
gök kuşağı yalamang,tir keman lıng fıtıka Heqi, miya Heqi, miya Ana Fatma
ferda
yarın ine ke ruz meşte, şewra, şodır
ferda bazar reftem
yarın pazara gidiyorum ine ke ruz bazar bu şom meşte şonan suke (bacar)
furuxten
satmak fartan rotene
furu rixt divar
duvarı yıkma, dökme daparaz dês/diwar rıjna
furu mirized
yıkıyor, döküyor dapare dano pıro, rıjneno
furu rixten u bergeşten divar
duvarı yıkmak ve onarma dakalasan dês weşanıtene, rıjaene
furu rixten divar
duvarı yıkmak, dökmek fakalasan dês weşanıtene, rıjaene
furu rizanden viran kerden
yıkmak, virane etmek fakalenen rıjaene, wêran kerdene
furu kerden-duxul kerden-nehaden
koymak-sokmak-boşaltmak-söndürmek- batırmak danan cınaene, cıvıstene, pıro kerdene
furu kerden çub
çubuğu yere batırmak, saplamak gal adan çüwe erd vıstene/kuwıtene
furu kerdem
sapladım gal a dam mı kuwıt erd
furu mi konem
saplarım gal a danam ez kuwenan erd
darem furu mi konem
saplamaktayım gal a da darem ezo kuwenan erd
furu kerde budem
saplamıştım gal a da dabum mı kuwıti bi erd
furu kerden-defn kerden
defn etmek gal owdan defn kerdene, wedardene
feryat keşiden
feryat etmek,bağırmak zarçale zırçaene, qiraene, bırraene
feryat bider konende,xeber konende
haber ,uyandırmak için seslenme a yü veng'a cı daene, pêhesnaene
feryat keşiden kuh neşinan-feryat beraye rah dür
uzaktaki birine selenme,dağlıların seslenmesi sul zan veng'a cı daene, sılam daena vengi
feryat şadi
sevinç seslenmesi owy zırçaişê şabiyaene
feryat keşiden ez ters
korkudan seslenmek zahar zen tersan ra zırçaene
feşar daden
itmek,sıkmak,bastırmak,dayanmak,tutumak,direnmek jia aytan than daene, ero cı verdiyaene, aznaene
feşar daden gulyi kesi ba dest
birinin buğazını sıkmak daxşarden gula kesi pêra naene
fuzul
boş boğaz,saçmalama,atık,pislik pila kut fızıli, thal
fulani(vajeyi beraye seda zedene ademe neşinasi)dayi
tanınmayan birine seslenme sözcüğü xalu
filfil(snskrt)
biber dargam biber
füt kerden
üfleyip içmek,yudumlamak fiu a gudan puf kerdene
mi fehmem
anlıyorum famam fahm kenan, areze kenan
yabu ez sexre gozaşt
talan, yağmalamak hakowlika gudan yağme kerdene, talan kerdene
ğaret kert
yağmaladı hako bagut yağme kerd, talan kerd
ğezaye dan (xorake zımıstani, çarpayan)
kışlık hayvan yemi rujom punağın
ğerk şoden-morden der ab
suda boğularak ölmek damurdan
ğurub
gurub lime muğurbe, leyl
aftow zardi
gurub vakti, havanın kararmaya başlaması cerağ veysan muğurbe, leyl
ğeltiden
yuvarlanmak kute lom, gargare gındırbiyaene, gırr biyaene
arusi kerdın
evlenmek, düğün yapmak esmar gudan veyve kerdene, zeweciyaene
asabani şoden
sinirlenmek, kızmak su aytan hêrs biyaene, qehriyaene
asrane
ikindi kahvaltısı varcast veraşaniye
asrane xordi?
asrane yedin mi? varcast ba xordi? to veraşaniye werde?
aw aw seg
köpek havlaması law haw haw
tak baz rube bala
sırt üstü, yüzü yukarı dim a jor pheşti ser
tenab
ip, sicim kasat la, rês
zimad
yara sarma, merhem sunup melem
safi, pervizen
temiz, halis, net, süzülmüş parizon parzun
tarike xeruz
horoz karanlığı tala gure leyl ra
sobhane
kahvaltı caşt ara
sexre(ar),senge büzürge kuhsaran
kaya,dağlıların büyük kayası sange tale,sange taş kerre
yabu ez sexre gozaşt
beygir kayadan geçti yabu sange tale red abu bergir kerre ra vêrd ra
nam mekane der etrafe imame deylemıstan
hasan sabbahın kayası senge taş kerrey Hesenê Sebbahi
reft ruye senge büzürge pertgah
büyükkayanın(uçurumun)başına gitti bu şo tase ser şi zile/zindan ser
sexrehayi bolend(aşiyan perendegan kuhsaran)
yüsek kayalar(dağ kuşlarının yuva yaptığı yerler) sange deyar arsêle
seda beres
çağırma,sesini ulaştırma vang res veng cıresnaene
seda mi resid
ses ulaştı vang rase veng resa cı
sedaye pa be hengam deviden
kaçarken çıkan ses patalas-patalus
du şaqe
çatal-çatal ağaç,çubuk du xale çu-du çikke çu-du gal dıçatal
şaqe xuşkide u boride
dal;kesilmiş,kuru ezgar
şaqehayi xuşkide temişk,xarzar
dikenlik bar kulom têli
çeşm ruşani der arus u ceşn
bayram ve düğünlerde kutlama sözcüğü şati
çeşm ruşani averde
müjde getiren şati beyardae av,yolculuk için giymek dapiçar gudan
şamgah,ğurub,ser şeb
akşam şane ser şan
şayi kerden
yaymak,ifşa etmek,açığa vurmak cow dargentan vıla kerdene
şeb
gece şow şewe
şeb şod
şow dakate gece oldu bi şewe
şıpış
bit sabuj,subuj şıpıce
şıpış
larva, sirke rışke rışke
şipiş keşi
bit tarağı rıske şune şaney rışkan
şoden (Ph)
olmak, yapılmak vakatan biyaene
mi şevem
oluyorum bum, bi, bun, bum, bin, bun ez benan
şode budim
olmuştum bu bo bum, bu ba bi, bu bo bu, bu bo bim, bu bo bin, bu bo bun bi biyan
men, xud be xud ( beraye xud) tenha şodem
kendi kendime yalnız oldum mu xore re tanha vakatam xo be xo rê biyan tenya
şereh kerden maiyat
sıvıların kaynaması (hırslanma) çorasan
ab penir ez kise şireh mi kerd
peynirin kese içinde kaynaması penere aw, kise ji çoras
şerik peyda kerden
ortak bulmak dalarasan barebıra diyene
şosten
yıkamak şurdan şütene
şostem
yıkadım başurdam mı şüt
mişuim
yıkıyorum şuram ez şünan
şoş
akciğer fe pışıke
şule atiş
ateş alevi bal halonge, kıle
şule nawrozi
nevroz ateşi nowruz bal
şulever kerden atiş
ateşi alevlendirmek atiş ve giranen adır wekerdene
şekk u teredüt
kuşku vaduna, vadana şık
beşekk oftadem
şüpheye düştüm vaduna dakatan mı şık berd cı
şikesten
kırmak şakanen şıkıtene
mişikinem
kırarım, kırıyorum şakanam ez şıknenan
şellaq keşiden
kamçılamak, şaklamak fakasen qamçi kerdene
şillik kerden, eslaha
silahı ateşlemek dagitan sileh pıranaene
şoma
siz şame şıma
şoma ra, be şoma
size sama re şıma rê
be şoma- şoma ra goftem
size söyledim şame re baowtam mı şıma rê vat
şamorden, şimorden (Ph)
saymak şamorden amardene, mardene
şina kerden
yüzmek jone şir gudan ajne kerdene
şinaxten
tanımak şanaxten şınasnaene, nas kerdene
mişinasem
tanırım, tanıyorum şanaxtem şınasnenan, nas kenan
daren mi şinasem
tanımaktayım şanaxta daren
men u ra şinaxtem u me ra neşinaxt
ben onu tanıdım, o beni tanımadı mu une başanaxtem u ma neşanaxt mı o şınasna, ey ez nêşınasnayan
şür
coşku azdan
şir boride u fasid
kesik süt babe şir şıto bırriyae
xame
kaymak xumtu, xumte xavıke, serê şıti
kere
tereyağı, sade yağ caleme xapıka roni, rono teze
şiven
feryat, figan, çığlık, ağıt zarçale gudan, zepir kasan zırçaene, qiraene, bırraene
hevar nekeş, feryat mekon
feryat etme zapir nakas mezırçe
saxten (Ph)
yapmak, bina etmek satan vıraştene
misazem
yaparım, yapıyorum sazem vırazenan
sakit
suskun, sessiz, sönük tam tür baza, tam tüm baza sukıt, bêveng
sibil
bıyık senbel zımbêli
sepide gol reng
gül rengi, sabah kırmızısı surxe sub sıpêde
sıporden, sıfareş kerden, emanet gozaşten
emnat etmek, ısmarlamak sıpurdan emanet kerdene
sext- melalaver- dıl azar
çetin, sıkıntı veren. Can sıkan satan çetın
ser a zir- ser bala
baş aşağı, dik sar jaor- sar pain- sar jir sere serde, vırqoşi
serdar- emire deylami
deylam emiri pile savar
serder payi hem kerden gusfend behengame istirahat
koyunların istirahat zamanı gal mangal a baon- meğel/mêle kerdene
serd şoden ğeza
yiyeceğin soğuması vaçassan serdın biyaene
xoreş serd mişeved
yiyecek soğudu qatuk vaçane werd bi serdın
ser şir
kaymak sire sar serê şıti, xavıke
sorfe
öksürük xave, xafe, xuz, xausun kuxıke
sorfe bi xılt
balgamsız öksürük xuske xusk, kale xus kuxıka huşke
siyah sorfe, bimari
kara öksürük, hastalık buz xowe kuxıka khewiye
serma zedegi- serma zede şode
üşütmüş, soğuk almış çappi zan serd gureto, harige gırewta
tera meger serma zede est
meğer sana soğuk değmiştir tare magi çape baza? serd guret?
sermest
sarhoş sartur serxoş
ser u ten u beden
üst, ten ve beden jan u gin ser u can/giyan
be heme caye tenem gol paşit
tenimin her yerine gül döktü mu jon u gin tul fude-fugut her caê mı ro gule kerde ro/rışnê
soft kerden
sağlamlaştırmak, sıkmak dakaş kip kerdene
seg
köpek çarpa kutık
seg gele
çoban köpeği çupone sak kutıkê şıwaney
seg made
dişi köpek mali, dale mali dele
mekane ğeza xori seg
köpek yalağı çal kurnıke
seng beraye lesiden nemek mexsus gosfend ve buz
koyun ve keçiler için üzerine tuz serpilen kaya lisin sala sole, solezan (?)
seng endaz
sapan qala sang kılasınge
sual piç kerden,piçaniden kesi ra beraye herf zeden
konuşma açmak için karşı soru sormak gal,fisa kunay qal raardene
sût zeden
dudak arasından ıslık çalmak tüsa zan fitıke cınıtene
sût seden
parmakla ıslık çalmak des fise zen filıska cenıtene/pırodaene
sûxten
yanmak,yakılmak,üzülmek sutan veşaene
sûrax, hofre
delik luk,luke,luxe,sûrax mor,marluk lane, qule
sûrax,-tene derext
ağaç gövdesindeki delik dar lapi kurnıka dare, kulır
sûzanden
yakmak, yandırmak sujanen veşnaene
sûzen xiyati
terzi iğnesi darzan derzina terzi
sûzenı mutevesset
vasat büyüklükte iğne gundar pıncırar
sib
elma hasib-hasi sae
seğl
sel la, lahiz lasêr, sêl
sil amed gosvend u boz ra berd
sel geldi,koyunları keçileri götürdü la buma rize- malune baburd sêl (lasêr) ame, mêşın u malo sia (bızi) şanay xo ver, berdi
zal zalek
muşmula kar kari
zalü
sülük zolu thuzırıke
zeden
vurmak, dövmek, çarpıştırmak zan pırodaene, cenıtene
mizenem
çalıyorum bazanam ez cenenan
zeden-puşiden kifeş ve libas
giyinmek vazan têrapiştene, pıragırewtene
zeden (hemle kerden ve yuriş borden der deva)
kavgada hamle ve hücum etme fuxutan hucım, galme kerdene
zerd zexm
sarılık vaş
zigil-zigili ruyi dest
siğil çab-lask-kun peliske sıgıle
zemin amade kişt
ekime elverişli arazi a yaş hêgao zıret
zemin bayir ve ğeyri amade kişt
ekime hazır olmayan kıraç arazi na yaş hêgao bej
zemine poşt be afitab-rube şimal
kuzeye bakan arazi nesa-nase hêgaê zımey
zemine kabil kişt
ekime yaraşır arazi kara
zemine rube afitab
güneşe bakan arazi xurte hêgaê vera roci
zemin bi bereket ve ğeyri müfit
bereketsiz, yararsız arazi bar neyar
zemin şibdar
engebeli arazi deyar
zenbür
arı siftal mêşe ufak arı rufak
zembur asel-magaz kenduy asel
arı kovanı magaz kundale
zendan- cayi teng
zinden- dar yer fakae
zinde başi
yaşayasın baz zavi weş bê, bıcıwiyê
zeng filizat- muriyane
metal pası murom jenge
zuze bad
uğultu, rüzgar uğultusu vaze guve-guva vay
ziyad, xeyli
çok pur zaf, xeylê
ziyad ziyad faravan
bol bol, fazla pur pure deyra, bol, zaf
ez ziyad deviden kifeş pare mi şeved
çok koşmaktan ayakkabısı parçalanacak pur pure davasan çaruq para bune zaf vaştene ra çarıxê xo dırriyenê
ziyad- ser şar
dopdolu fantal zan pırra pırr
zehre terk şoden ez ters
korkudan ödü patlamak zal taraq baon tersan ra pêro vısiyaene
zir beğel
koltuk altı kaş- bun bınê çengi
zir beğelem domel zed
koltuk altında çıban çıktı mikas- bune gira bubo bıNê çengi ra kergane veciyê
razi şoden, razi buden
ikna olmak, razı olmak razi vakatan qan biyaene, razi biyaene
randen esb-qatır
at, katır sürmek harondan ramıtene
rah bala ez an suyi-ez rah bala
kaldırım, yoldan yüksek sar- dar, sar da ra ki
rah pain
alt yol bun dar, bun da ra ki raya bınêne
rah kuhistani
dağ yolu puşt a gart raya koy
resanden
ulaştırmak rasana resnaene
residen
ulaşmak rasen reştene, resaene, cıreştene
rişten-risiden
eğirmek ristan rıştene
reften-şoden
gitmek şum (şum, şi, şun, şim, şin, şun) şiyene
refik-dust
dost, yandaş kaley dost, embaz
refik rah giriften-kesira bexut hem rah kerden
yol arkadaşı ver a gitan embazê raye
rud- rudxane
ırmak ru xon- ru bar ro, çhem
ruz beed-ruz diger
sonraki gün inake ruz biro, roca bine
rixten-her çiz ez her ca
dökmek kalahe rokerdene, rışnaene
rixten be meaniye eyam
genel anlamda dökmek fugudan rışnaene, deverdaene
rixt ve paş
döküp saçmak haru-varu
rizeş xaki kuh
erozyon larde gudan hezazi
rişxend kerden- masqare kerden
alay etmek raşxan gudan pê huyiyaene
dadaş- berader
birader, kardeş a barar bıra
dat dadi
geveze fuyuj- kinaye (Deylem de yaşayan çingneler)
dat dadi-şuluğ
geveze val vale jadu
zene şuloğ u dat dadi est
geveze bir kadındır zaneke val vale jadey
daden
vermek hadan daene
doxter
kız laku keyneke, keyna
doxter bi xastegar u derxane mande
evde kalmış kız bumanase laku keyneka ke key de menda
der -derab
kapı bar ber, kêber
der ra bebend
kapıyı kapa bare dabas-bare dasan têber, têkêber
der nime baz
yarı açık kapı nim kure bero nêm akerde
deriçe
küçük kapı, ışık penceresi lujun bar locıne ? Qulba
der refteni nagehani
aniden kaçmak, ayrılmak vagitan desınde/xafılde şiyene
der mireven nagehan
aniden gitmek, ayrılmak vagiram, vagiri, vagire
dorost kerden- saxten- derman kerden
yapmak, derman olmak cagodan vıraştene
dorost mikonem-misazem
yapıyorum çakunam vırazenan
dırefşi kifeş
kunduracı delgisi darwş droti ?, dırewş ?
der manden
aciz, çaresiz kalmak va manasan acız, bêçare mendene
deriçe bam xanehayi sofali
dam evlere topraktan yapılmış kapakçık rojinek qulba
dest paçe- acul-kamçenbeh
aceleci, telaşlı tunak zarf - kam pize
dest ser- nezdike dest
el altında, ulaşılabilir des haras desti ver de
dest furuş dovre gerd, kasbekar dovre gerd
çerçi çarçi, çarçi furuş çerçi
defa, nubet, mertebe
defa, kere garaş defa, rae, gerenge, geyime
dokme libas
düğme pulük gocage
ca dokme
ilik elmak-puluk rah helqa gocage ?
dek u pehlu
yanlar ve çevresi pak u pali der u dorme
demiden
üflemek fi dagudan puf kerdene
dendan becaha
çocukların dişleri dendan fuşon dındanê domanan
dendan surax şode, tohi
çürümüş, içi boşalmış diş lapi dundon
devanden
koşturmak, koşuşturmak dow a dan vaznaene
duçerxe
bisiklet pamaşin bisiklet
suvar du çerxe şodem
bisiklete bindim pamaşin baniştam ez nıştan ro bisiklet
duxten-miduzem
dikmek, dikiyorum dujem deştene; ez derzenan
dûd
duman dû dü
dusale-dumevsim dide-gav u gusfend
iki mevsim görmüş inek ve koyun du mas- du vaxte
duşiden
sağmak duştan dıtene (doş-)
dûğ
ayran awduğ do
dola dola- xemide
iki katlı iki büklüm haçam haçam
dola şodem
eğilmek, iki kat olmak haçamasan
dola kerden
eğmek faça manen
diden
görmek badem diyene, vênıtene
mibinem
görüyorum yanam ez vênenan
diden,nigah kerden be çeşme xeridari
alıcı gözle bakmak pirassan
didem-nigah kerdem
gördüm baktım na pirassam mı di, tey nia da (seyr kerd)
divar çubi
çeper,çit fi pirç,çapar çeper
xak endaz
faraş atiş kaş astami
xak endaz çubi
ahşap kürek xoye
xakesteri ocaq
toprak ocak kalan,kalahan,non kalahan(külde pişirilmiş peynirli ekmek)
xale-xaher mader
teyze xaljeni,xaljini-maşal xalıke, xale
xamuş,saket-dem feru beste
sakin, sessiz, dilsiz tam tul ba za sukıt, gıms, ğais
beçe saket şod
çocuk sakinleşti zak tam ba za lacek bi ğais/sukıt
xamuş şodene şule ateşu cerağ
ateş,lamba nın sönmesi dakustan şaynaene, dewn ra kerdene
cerağ xamuş şod
lamba söndü cerağ dakuşte çıla şiye we/şayiye we
xeber borende,xeber averende
haber getiren-götüren dallale çexçi
xerabkar
sabotajcı,bozguncu zayni gudan
xerrat
ağaç tornacısı-torna harat
xer-i xaki
tespih böceği xuda gave
xornas keşiden
horlamak xow,gure gudan xurraene
xezan
sonbahar,yaprak dökümü valg rizi,valge rizi-berg rizi paiz, rışiyaena velgan
xeştek şalvar
pantolon ağı kenöne navran, tavle
xetab kerden-neşinasi ra seda kerden
hitab etmek-yabancı birine seslenmek kale,kaley,bara veng'a cı daene
xoften, ,xabiden
uyumak,yatmak,ölmek xotan hewn ra şiyene
xomre
küçük küp nerxe
xems,neviye ğezaye mahalli-engur puxte
pekmez ana pate bekmez, aqıt
xems -sorx şode der ruğen toxme murğ
omlet anar vabij
xemyaze
esneme kakas babıske
xab
uyku xow,gure gudan hewn
xabem miayed, xab darem
uykum geldi, uykum var ma xow dare hewnê mı ame
xastegare
görücü zan xas,zan xasi düngürçi
xastegari kerden
istemek zan xasi gudan keyneke waştene
xastegari şoden
istenmek zan qazi şaon keyneke waziyaene
xasten
istemek varasan waştene
xanden
okumak xonasan wendene
xuk,goraz
yaban domuzu fi xoz, kesegan
xisanden
ıslatmak daysanen hit kerdene
mi xisnem
ıslatırım,ıslatıyorum da hisanem ez kenan hit
his xorden
ıslanmak va xasasan hit biyaene
xis xord
ıslandı va xasasa bi hit
xik
tulum-dağarcık jald manıke
herf zeden-necva kerden u aram soxn gudan
sessiz konuşmak mür-müre gudan bêveng qesey kerdene
ba xudeş-ba dıleş necva mi kerd-zir lebi soxn mi goft
mızmızlanmak xo be mur mure gudan thungaene, qulqulnaene
hesrati,qose xor-hesud
hasretlik,üzüntü,kıskançlık çeken zaqan
çader rahet xabi
yatak örtüsü caşo çarşefe
çaq,goştalu,şakem gonde
şişman, semiz sar ku ba çardae(dağ başında otlamış) goştın, tawli
çera
niçin,neden çi visin,çi vaser çıra, çırê
beraye ki,beraye çi kesi
kimin için ki visin,ki vaser kami rê, seba kami
çerağ neft
gaz lambası fendaq lamba qazi
çeranden,çera daden,çera borden çar pa
besi hayvanı gütme, otarma çaranden çıraynaene
çera bordem gosfend u boz ra
koyun ve keçileri gütmeye götürdüm be çeranam(1 tekil şahıs),be çerani,be çırane-be çıranim,be çıranin,beçıranen mı mêşın u malo sia (bızi) çıraynay
çort zeden
uyuma, kestirme kunase zan vınıke, vınaene
çerxanden,gerdanden
çevirmek, döndürmek çerxanen çerexnaene, çarnaene
çeriden(çera kerden) sitorden peşm ez tene gosfend
kırkmak (koyun, keçi) çarasan perznaene
men peşme gusfendra mi sitordem ke to amedi
koyunu kırkıyordum sen geldin mu gusande çarasa dabum ge tu amedi mı miye perzayne, tı ameyay
çesbanden
yapıştırmak,tutturmak,dayamak,dayanak,yatırmak daçakanen zeleqnaene, themeznaene
çesbiden,serbala reften
tutunarak,sarılarak yükseğe tırmanmak façikasan pencurrık kerdene, apuriyaene
çeşme
çeşme xoni hêni
çeşmehayi meeruf deylemistan
deylemistanın bilinen çeşmeleri
der şehre seyan
seya şehrindeki çeşme si, seya xoni
rah deylaman
deyleman yolundaki çeşme laru xoni
beyne langerud ve lahican
langerud ve lahican arasında laru xuni
çekke
damla tukune dılapa
qetre qere rixt,furu reft
damla damla aktı dibe indi tukune tukune bakalas bun a şo dılapey kerd, amê cêr
çend lehze piş (çend lehze piş amadem)
bir süre önce(bir süre önce geldim) davisan (day sala davisan bumam) çend deqey raver (ez çend deqey raver ameyan)
çeng, pençe
pençe çak pençe, çeng
çub du şaxe
çatal kaçik gaçık, çatal
çub xuşe engur
üzüm salkımının çöpü,çubuğu puşkale
çub dest
el çubuğu das çu çüwe
çub -beraye pehn kerdenı nan-, tir
oklava vardane tire
çupan-kuh neşin damdar
dağlı,besici,avcı,çoban galaş, galiş ko u gelişe ra (?), şıwane
çupan efsaneyi esatiri (seya galeş der esatirideylami hamiye efsaneeycanevaran cengeli est ve eger canavarike ez suyi şikarçi teeqip mişeve be siya galeş penah bord seyad ne bayed anra şikar konid ve der in mouqi eger siyad ez siya galeş çe arzu konid ber averde şeved.-nezir,zamen ahuye xorasan)
efsanedeki mitolojik çoban (deylem mitolojisinde ormandaki canlıları avcılara karşı koruyan çoban.horasandaki ahuların kefili,koruyucusu gibi) seya galeş şarık şüyane(wayire male koy)
çiden,merteb kerden,ruyi hem gozaşten
dermek ,düzenlemek,toparlamak da çen çinıtene, arêdaene
çeh çeh
bülbül sesi çab çab
ca oftade
olgun oturmuş tarmate
ca endaxten
çıkık kemiği yerine oturtma ja dargentan esteo ke cê veciyao be hurendi kerdene
car zeden
tellal çıkartmak,nida ettirmek cow dargentan
cayi pa
ayak izi pa male,pa çale,pa maqar rêça lıngan
cayi nedide ve negeşte
gidilmemiş ,görülmemiş yer namute sar cao nêdiyae
coda
ayrı,ayrık,yalnız,seçkin sifa cia, cêra
cayi dur ,dur dest
uzak dure sar cao düri
coda kerden
iki şeyi ayırmak azza gudan cêra kerdene
ceşn u cerağani
ateş yakılan şenlik çaraq varon
ceşn giriftend
eğlence jaşm ba gitan-baytan- şênatiye, git
coftek esb (esb ez çofteke esb nemi mird)
at çiftesi (at atın çiftesiyle ölmez) pa sar(asb asbe pasare ra na mire) cıtê estori
cefeng
zırva,saçma ,boş laf hapare gudan hayleme
cem kerden-gerd averi kerden xırde riz
ufak tefek şeyleri toparlamak garda gitan arêdaene, top kerdene
cem kerden
yatak yorgan toplamak fiçen top kerdene
cenağ
lades kemiği ezgar cağe
conbaniden-gehvare beraye xobidene kudek (şeb ta subh gehvare beçerre mi conbadem)
sallamak-bebek uyutmak için beşik sallamak(gece sabaha kadar bebeği uyutmak için beşik sallladım) balakanen (sow ta xurusxon zake gara lakanem) raşanıtene
cengel (tahmasb be cengel reft,hizm biyaverd)
orman (tahmasb ormana odun getirmeye gitti) damon (tahmasb ba şu damon hime beyare ) bırr (tahmasb şi bırr ke koliyan biaro)
cevane-berg riz derextan (derext cıvane zed )
sürgün,ağaç sürgünü (ağaç sürgün verdi) vazge-zuppe(dar zuppe ba gud)
cüy
ark,su yolu xandak vae, xendek
tabaverden
sabretmek,tahammül etmek tavasan tehemıl, sebr kerdene
tabe
tava qadare tawıke
tabiden-sorx şoden korre ateş-
alev,aydınlık tavasan kıle, roşti
tar ankebut
örümcek ağı labdon ta-kartang pirıke, torrê pirıke
tar u pud
dokuma -giysi için- batan,vabuj
tavel
ayakkabı vurrması ile oluşan ayaktaki su toplanması pizale,ab pile
teb
ateş-vücut ateşi tow,tab,nowbe,larze tow,larze tab adırê leşe
teber, teberzin
balta taor torzên
teber-
balta ağzı dame fekê torzêni
teber-
sapın girdiği yer kul qulıka torzêni
teber-
sap dume dımê torzêni
teppe
tepe,sırt larde tepe, şüye
tehrik kerden
tahrik etmek kiş kiş a dan thız kerdene
toxme murğ
yumurta-tavuk yumurtassı murqone-kerg murqone hak, hakê kerge
terkanden
çatlatmak,yarmak tarkanen aqılaşnaene
teşt misi
bakır leğen marse tas legana paxırêne
toşek-zir endaz
döşek tanase doşege
teamüden
bilerek-kasten barqasan berqestıka, mexsusna
tef,ir halet heva-diger gunşoden
hava değişimi tapitan
tikke-pareye -guşt,qend,zeğal
parça-et,şeker,kömür-için kuluq,kule tike
tikke pare kerden-terkanden(tehtit der deva)
kavgada tehdit-parçalarım vatarknen-tare vatarkanem
tenbol
hile,büyü kuluqi hile, kağıt
tu-daxil-miyan
iç,içeri meyon,men,dale zerre, miyan
tu xali
içi kurtlanmış boşalmış çubuk lapi,lapu,dare lapu zerrey çüwe biyo dudık
lezzet borden
yenilen içilen şeyin tadını çıkarmak hakatan thamê fekê xo zanıtene
lugaz,çistan
bilmece masal erfe, deke
lisiden
yalamak,çiğnemek valistan lêstene
gam
adım alang game
gav ner
boğa karmij ga
gav -beççe gav,du sale be beed
iki yıllık dana ruma-su mozık
pistane gav
inek memesi goun ganê manga, guan
mobadele u muavere kerden
takas alas,dakak gudan teqes
mubahat ve mutehir şoden-ez didene çizi
bir şeyi görmekten kıvanç duyma mat vasutan
moç dest
el bileği murç bilega desti
mahfi kerden-penhan kerden(guşvaretra der cayi emin penhan kerdi)
gizlemek saklamak(küpelerini emin yere sakladınmı) qayem a gudan(tu guşvare zabide ba gudi) wedardene (to goşarey xo dardi we)
medfu revan ve abki
ishal-çır çır rex riye
medfu gosfand
koyun dışkısı sangal puşqule
morğ xanegi
tavuk kark kerge
morğe korç
kulçka tavuğu kulk kerga khurte
meri
yutak qultang
muştak buden
istekli olma sacame gitan
meşrik-maşrık
doğu xurte-xortu
muacele kerden
iyileştirmek ca gudan
mukavemet
dayanma,direnme tav tabat kerdene, xo ver daene
mukavemet kerden
direnmek tav havardan xo ver daene
mukavemet kerdem
direndim ba tavasam mı xo ver da
mukadime çini kerden
giriş yapmak gale gitan
meh siyah ve ğeliz der kuhistanha
dağlardaki siyahve galiz sis tare mi-tarmi
meh sebhegahi-şebnem
çiy-sabah nemi moy -tare mi rewa
mişeved-mitavan(mişeved reft be xane şoma)(der rudxane ab hest nemişeved reft)
yapabilmek(sizin evinize gidebilir)(ırmakta su var gidemez) (şane şaon be xane şoma)(rudxane avdere neşane şaon) şaene, şikiyaene (o şeno şêro key; ro de awe esta, nêşeno şêro)
lap lap xorden-necuide beleiden (pelow ra loqme loqme necuide feru dadem)
çiğnemeden yemek,yutmek(pilavı çiğnemeden yuttum) fabar fabar gudan (pala ra najuvas fabar fabar baowdam)
mader (maderı to de xane hest)
anne (annen evde midir) dadi,mar,aci,nene (ti mar xane dare) mae (maa to key dera?)
maliden
ovmak malan mişt daene
nerde dowre eyvan
eyvan merdiveni lataze
xore girifte
cüzzam olası xurru bagit
gur be gur şode
geberesice gur da gur bu bu rabaciyae
nigah daşten
saklamak, kollamak, tutmak ,durdurmak va daram(emir-ba dar-kolla-na dar-kolama) wedardene
haven
kadın cinsel organı hapang kısi
hemdiger-yekdiger
başkaları kasani ê bini
hemin qeder(hemin qeder der bala est-hemin qeder hem der pain est.)
şu kadar(ne kadar yukarıda o kadar aşağıda ) handi (hende cor dere hende in cer dere) hende (hende coro, hende cêro)
hizm abdar u baran xorde
yağmur yemiş ıslanmış odun aw dolus,aw cunus daro tern
hizm xuşk
kuru odun kutul daro huşk