çem

 Binêre herwiha: cem, cêm, û çêm

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /t͡ʃɛm/
• Deng (Amed)^ⓘ
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: çem

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	çem	çem
Îzafe	çemê	çemên
Çemandî	çemî	çeman
Nîşandera çemandî	wî çemî	wan çeman
Bangkirin	çemo	çemino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	çemek	çemin
Îzafe	çemekî	çemine
Çemandî	çemekî	çeminan

Çemê Dîcleyê (1)

çem nêr, ç-ya nerm

1. (erdnîgarî) Herrikek mezin ya siriştî ya avê (ya ji co û royan mezintir).

   Çemê Firat, Çemê Dîcle

2. Devera ber çemekî.
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
3. Her herika avê yan ya ronatiyek din ya boş.

   Çavên min bûn çemê rondikan.

   Li meydana cengê xwîn bû çem.

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: چەم‎

Bide ber

• co
• cok
• derya
• ro (1)
• robar

Jê

• berçem
• çemî

Etîmolojî

Hevreha zazakî çem, hewramî çem‎ û soranî چۆم‎ (çom). Jê wêdetir etîmolojiya peyvê nayê zanîn.

Werger

• Abenakî: sibo
• Abxazî: аʒиас (āʒiās)
• Açehî: krueng, alu
• Açuarî: entza
• Açumawî: ajúmmá
• Adîgeyî: псыхъо (psəχo)
• Afrîkansî: rivier → af
• Ahtnayî: c'ena'
• Akadî: 𒀀𒇉 (nāru)
• Aklanon: suba'
• Albanî: lumi
• Almaniya Pennsylvania: Rewwer
• Almanî: Fluss → de n, Strom → de n
• Altayiya başûrî: суу (suu)
• Amharî: ወንዝ (wänz)
• Andî: гьадор
• Arabela: moo
• Aragonî: río n
• Aramî:

  Siryaniya klasîk: ܢܗܪܐ‎ n (nahrā)

  Aramiya babîlonî ya cihûyî: נַהֲרָא‎ n (nahărā)

• Aromanî: arãu → roa-rup nt
• Asamî: নৈ nt (noi), নদী nt (nodi), গাং (gaṅ)
• Astûrî: ríu → ast n
• Atayalî: llyung
• Avarî: гӏор (ʿor)
• Aymarayî: jawira
• Aynuyî: ペッ (pet)
• Azerî: çay → az, irmaq
• Bahnarî: krong
• Bakungî: cungai, sungi
• Baskî: ibai → eu
• Başkîrî: йылға (yïlğa)
• Bau bidayuh: sungi, grongung
• Belarusî: рака́ → be m (raká), рэ́чка m (réčka)
• Belûçî: کور‎ (kor), کھور‎ (khor)
• Bengalî: নদী → bn (nôdi)
• Berberî:

  Taşelhitî: asif n

• Bîkoliya naverast: salog
• Bontociya rojhilatî: wangwang
• Bretonî: stêr → br m, aven → br m, avon → br m
• Bruneyî: sungai
• Bulgarî: река́ → bg m (reká)
• Burmayî: မြစ် → my (mrac)
• Buryatî: гол (gol), мүрэн (müren)
• Car nicobareseyî: ta-hël
• Conxayî: གཙང་ཆུ (gtsang chu)
• Çakmayî: 𑄉𑄧𑄋 (gaṅā)
• Çamicuroyî: maneli
• Çamiya rojhilatî: ꨯꨴꨆ꨷ (kraung)
• Çeçenî: хи (χi)
• Çekî: řeka → cs m
• Çepangî: मातीः
• Çerokî: ᎤᏪᏴ (uweyv), ᎠᎹᏱ (amayi), ᎡᏉᏂ ᎨᏴᎢ (equoni geyvi)
• Çîçewayî: mtsinje
• Çîkasawî: abookoshi
• Çînî:

  Kantonî: 河 (ho⁴), 江 (gong¹), 河流 (ho⁴ lau⁴)

  Dunganî: хә (hə), җён (ži͡on)

  Ganî: 江 (gong¹)

  Çîniya klasîk: 川; 水; 河; 江; 江河

  Mandarînî: 河 → zh (hé); 河流 → zh (héliú); 江 → zh (jiāng); 江河 → zh (jiānghé) ; 水流 → zh (shuǐliú); 川 → zh (chuān); 河川 → zh (héchuān)

  Min dongî: 河 (ò̤)

  Minnanî: 河 (hô), 江 → zh-min-nan (kang)

  Wuyî: 江, 河

  Xiangî: 江 (jian¹), 河 (ho²)

• Çuvaşî: юханшыв (juhanšyv)
• Dalmatî: floim n
• Danmarkî: flod → da g, å → da g
• Divehî: ކޯރު‎ yj (kōru)
• Dogrîbî: deh
• Drungî: wang, dong
• Dusuniya navendî: bawang
• Efikî: akpa
• Elfdalî: å m, wassl m
• Endonezyayî: sungai → id
• Erebî: نَهْر‎ → ar n (nahr), أَنْهَار‎ pj (ʾanhār), أَنْهُر‎ pj (ʾanhur)

  Erebiya misrî: نهر‎ n (nahr)

  Erebiya hîcazî: نهر‎ n (nahar)

• Ermenî: գետ → hy (get)
• Erzayî: лей (lej)
• Esperantoyî: rivero → eo
• Estonî: jõgi → et
• Evenî: ока̄т (okāt)
• Evenkî: бира (bira)
• Eweyî: etɔ
• Extremaduranî: ríu n
• Farisî: رود‎ → fa (rud), رودخانه‎ → fa (rudxâne), نهر‎ → fa (nahr)
• Ferî: á → fo m
• Fînî: joki → fi
• Fransiya kevn: floeve n
• Fransî: fleuve → fr n ; rivière → fr m

  Fransiya kevn: flueve n

• Friyolî: flum n
• Frîsiya bakur: struum n
• Frîsiya saterlandî: Äi
• Frîsî: rivier → fy, stream
• Fulahî:

  Latînî: maayo, caangol

  Adlamî: 𞤥𞤢𞥄𞤴𞤮‎, 𞤷𞤢𞥄𞤽𞤮𞤤‎

• Gaelîka skotî: abhainn m
• Gagawzî: derä
• Galîsî: río → gl n
• Gorontaloyî: dutula
• Gujaratî: નદી → gu m (nadī)
• Gurcî: მდინარე (mdinare)
• Guwaranî: ysyry
• Haîtî: rivyè
• Halkomelemî: stó:lō
• Hawayî: kahawai, muliwai
• Hawsayî: kogi
• Higaononî: suba, wahig
• Hindî: नदी → hi m (nadī), दरिया → hi n (dariyā), नद → hi n (nad), नहर → hi m (nahar)
• Hirî motuyî: sinavai
• Hîlîgaynonî: suba
• Hîrî motuyî: sinavai
• Hmongî: dej
• Holendî: rivier → nl n, stroom → nl n
• Hunsrikî: Fluss n, Rio n
• Îbanî: sungai
• Îbranî: נָהָר‎ → he n (nahár)
• Îdoyî: rivero → io
• Îgboyî: uji, mmiri
• Îlokanoyî: karayan
• Îngilîziya kevn: ēa m
• Îngilîziya navîn: strem, ryver, flod
• Îngilîzî: river → en
• Îngriyî: joki
• Înterlîngua: fluvio
• Înuîtî: ᑰᒃ → iu
• Înupîakî: kuuk
• Îraqwî: yaaee m
• Îrlendî: abhainn → ga m

  Îrlendiya kevn: aub m

• Îstriyotî: fioûme n
• Îtalî: fiume → it n, rivo n
• Îu mienî: ndaaih
• Îzlendî: fljót → is nt, á → is m, elfur → is m
• Japonî: 川 → ja (かわ, kawa)
• Javayiya kevn: kali
• Javayî: kali, lèpèn
• Jurçenî: bira
• Kabardî: псыхъо (psəχo)
• Kabiyeyî: pɔɔ
• Kalalîsûtî: kuuk
• Kalingayiya başûrî: chawwang
• Kalmîkî: һол (hol), мөрн (mörn)
• Kannadayî: ನದಿ → kn (nadi), ಹೊಳೆ → kn (hoḷe)
• Kapampanganî: ilug
• Karaçay-balkarî: черек, суу
• Karelî: jogi
• Kaşayayî: ʔahqʰa
• Kaşûbî: rzéka m
• Katalanî: riu → ca n
• Katawbayî: iswa
• Keçwayî: mayu → qu
• Keşmîrî: नदी (nadī)
• Khasiyî: wah
• Kinaray-ayî: suba
• Kirgizî: өзөн → ky (özön), суу → ky (suu), дарыя → ky (darıya), дайра → ky (dayra)
• Kitubayî: nzadi
• Kîkongoyî: mubu
• Kîngalî: ගඟ → si (gaⁿga)
• Kînyarwandayî: uruzi
• Klamatî-modokî: ɢoɢe
• Komançî: pia hunuubi
• Komî-permyakî: ва (va)
• Komî-zîriyî: ю (ju)
• Komorî: muro 3 an 4
• Koreyî: 강 → ko (gang), 수 → ko (su), 가람 → ko (garam)
• Korsîkayî: fiume n, rivu → co n
• Koryakî: вʼэем (v'ėjem)
• Kreyoliya antîlleyî: wiviè m, riviè m
• Krî: sîpîy, sîpiy, sīpiy
• Krîkî: hvcce
• Kumikî: оьзен (özen)
• Ladînî: ruf n
• Ladînoyî: rio n
• Lamboyayî: laiwe
• Latgalî: upe m
• Latînî: flūmen → la nt, fluvius n, amnis → la n, rīpāria m
• Latviyayî: upe → lv m
• Lawsî: ແມ່ນ້ຳ (mǣ nam)
• Lingalayî: ebale 7
• Livvî: jogi
• Lîgûrî: sciùmme n
• Lîmbûrgî: reveer → li m, vlód n
• Lîtwanî: upė → lt m
• Lîvonî: jog, joug
• Lolopoyî: vizzarmo, lazzarmo
• Lombardî: fiumm n
• Lubuagan kalingayî: chewwang
• Lueyî: ᦶᦩ (xwae), ᦷᦀᧉᦆᦱᧉ (˙ʼo²xaa²), ᦶᦙᧈᦓᧄᧉ (mae¹nam²)
• Lugandayî: omugga
• Luhyayî: eluchi
• Luksembûrgî: Floss → lb n, Stroum n
• Luşûtsîdî: stúləkʷ
• Maguindanaoyî: pulangi
• Makedonî: река m (reka)
• Malagasî: mivory → mg
• Malay:

  Malezî: سوڠاي‎, الور‎, الير‎, باتڠ‎, بڠاون‎, کالي‎, واءي‎, چي‎, سإيي‎

  Rûmî: sungai → ms, alur, alir, batang → ms, bengawan, kali → ms, wai → ms, ci, sei

• Malayalamî: നദി → ml (nadi)
• Malayiya baba: sunge
• Maltayî: xmara m
• Mançûyî: ᠪᡳᡵᠠ (bira), ᡠᠯᠠ (ula)
• Manksî: awin m
• Maorî: awa
• Maranaoyî: iyolog, isoba', polangi
• Maratî: नदी → mr m (nadī)
• Marî:

  Mariya rojhilatî: эҥер

• Mbya guaraniyî: yakã
• Meänkiyelî: joki, väylä
• Mecarî: folyó → hu, folyam → hu
• Megrelî: წყარმალუ (c̣q̇armalu)
• Melanauyiya navendî: bengayi, sungai
• Misrî: (jtrw)
• Mizoyî: lui
• Mînangkabawî: sungai
• Mîrandî: riu n
• Mokşayî: ляй (ljaj)
• Mongoliya navîn: ᠮᠥᠷᠡᠨ (mören)
• Mongolî: гол → mn (gol), мөрөн → mn (mörön)

  Mongoliya klasîk: ᠭᠣᠤᠯ (ɣoul), ᠮᠥᠷᠡᠨ (mören)

• Monî: ကြုၚ် (krɜŋ), ၜဳ (ḅī)
• Muongî: không
• Nahwatliya klasîk: ātōyātl
• Nanayî: мангбо
• Nandî: aina
• Nanticokeyî: pamptuckquah'
• Napolîtanî: ciume n
• Navajoyî: tooh nílíní, tooh
• Nawrûyî: ekaw → na
• Naxî: hoq, jjihoq
• Nepalî: नदी → ne (nadī)
• Newarî: खुसि (khusi)
• Ngarrindjerî: kuri
• Nîvxî: эри (eri)
• Normandî: riviéthe m
• Norsiya kevn: á m, elfr m
• Norwecî: flod → no n, elv → no n an m, å → no n
• Nottoway-meherrînî: joke
• Nyungayî: beerliya
• Ojibweyî: ziibi, ziibi
• Oksîtanî: riu → oc n
• Oriyayî: ନଦୀ → or (nôdī)
• Oromoyî: laga
• Osetî: дон (don), цӕугӕдон (cæwgædon), фурд (furd)
• Osmanî: ایرماق‎ (ırmak)
• Oygurî: دەريا‎ (derya)
• Ozbekî: daryo → uz
• Palî: nadī m
• Papyamentoyî: riu
• Peştûyî: سيند‎ → ps n (sīnd)
• Piedmontîsî: fium n
• Plodîşî: Fluss n, Riwa n
• Polabî: rė́ka m
• Polonî: rzeka → pl m
• Portugaliya kevn: rio
• Portugalî: rio → pt n, flume n
• Powhatanî: yeokanta
• Prusiya kevn: ape
• Puncabiya rojavayî: دریا‎ → pnb n (dryā), ندی‎ m (ndī)
• Puncabî: ਦਰਿਆ → pa n (dariā), ਨਦੀ m (nadī)
• Qazaxî: өзен → kk (özen)
• Qiptî: ⲉⲓⲟⲟⲣ n (eioor), ⲓⲟⲣ n (ior)
• Rajasthanî: नंदी (nandī)
• Romancî: flum n
• Romanyayî: râu → ro nt, fluviu → ro nt
• Rusî: река́ → ru m (reká), ре́чка → ru m (réčka)
• Rusînî: ріка́ m (riká)
• S'gaw karenî: ထံကျိ (hṭee kloh)
• Saksoniya kevn: aha m
• Samiya bakurî: johka
• Samiya înarî: juuhâ
• Samiya skoltî: jokk
• Sanskrîtî: नदी → sa m (nadī), स्रोतस् → sa nt (srotas)
• Sardînî: arriu, ribu, erriu, irriu, riu, rivu, fiúmene, flúmini, frúmene, frumi, frúmine, frúmini
• Sebopî: cungai, sungi
• Sebwanoyî: suba
• Sicîlî: ciumi → scn n, çiumi → scn
• Sidamoyî: laga
• Sindhî: دَرياءُ‎ n (daryāu)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: ре́ка m, рије́ка m

  Latînî: réka → sh m, rijéka → sh m

• Sîlhetî: ꠘꠖꠤ (nodi), ꠉꠣꠋ (gaṅ)
• Skotî: river
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: рѣка m (rěka)

  Glagolîtîk: ⱃⱑⰽⰰ m (rěka)

• Slaviya rojavayî ya kevn: рѣка m (rěka)
• Slovakî: rieka → sk m
• Slovenî: réka → sl m
• Slovînsî: řė̂kă m
• Somalî: webi n
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: rěka m

  Sorbiya jorîn: rěka m

• Sotoyiya başûr: noka
• Spanî: río → es n
• Sundanî: wahangan → su, walungan
• Sûdovî: upa
• Swahîlî: mto → sw
• Swêdî: flod → sv g, älv → sv g, å → sv g
• Şanî: မႄႈၼမ်ႉ (māae nâ̰m)
• Şawneeyî: θiːpi
• Şîngazîcayî: mro wa madji 3 an 4
• Tàyî: tả
• Tacikî: рӯд → tg (rüd), дарё → tg (daryo), наҳр → tg (nahr)
• Tagalogî: ilog → tl
• Talişî: ربار‎ (rəbâr)
• Tamîlî: ஆறு → ta (āṟu), அருவி → ta (aruvi), நதி → ta (nati)
• Tarantinoyî: jume n
• Tarifitî: iɣzar n
• Tausugî: suba, sapa
• Tayî: แม่น้ำ → th
• Telûgûyî: నది → te (nadi)
• Temazîxtiya atlasa navendî: ⴰⵙⵉⴼ n (asif), ⵉⵖⵣⵔ n (iɣzr)
• Teterî: елга → tt (elga), дәрья → tt (där’ya)
• Tigrînî: ፈለግ (fäläg)
• Tirkiya kevn: 𐰽𐰆𐰉‎ (sub)
• Tirkî: ırmak → tr, nehir → tr
• Tirkmenî: derýa
• Tîbetî: གཙང་ཆུ (gtsang chu), ཆུ་བོ (chu bo), ཆུ་ཆེན (chu chen)
• Tlingitî: héen
• Tokpisinî: wara → tpi, hanwara
• Toxarî B: cake
• Tuluyî: ಸುದೆ (sude)
• Tuteloyî: taksitai
• Tuvanî: хем (xem), суг (sug)
• Tuwali ifugaoyî: wangwang
• Tûpiya kevn: y
• Udmurtî: шур (šur)
• Ugarîtî: 𐎐𐎅𐎗 (nhr)
• Umotinayî: pó
• Unamî: sipu
• Urdûyî: ندی‎ m (nadī), دریا‎ n (daryā)
• Ûkraynî: ріка́ m (riká), рі́чка → uk m (ríčka)
• Venîsî: fiume, fium
• Vepsî: jogi
• Viyetnamî: sông → vi, giang → vi, hà → vi
• Volapûkî: flumed → vo
• Voroyî: jõgi
• Votî: jõtši
• Walonî: aiwe → wa m, mouze → wa n, fleuve → wa n, rivire → wa m
• Warayî: salog
• Weylsî: afon → cy m
• Wiradhurî: bila
• Wîlamowî: fłūs n
• Wolofî: dex → wo
• Xakasî: суғ (suğ), ағын (ağın)
• Ximêrî: ទន្លេ → km (tŭənlei)
• Xosayî: umlambo 3/4
• Yagnobî: дайро
• Yakutî: өрүс (örüs)
• Yamanayî: winu
• Yidîşî: טײַך‎ n (taykh)
• Yiyiya siçuwayî: ꒊꃀ
• Yorubayî: odò, ẹri
• Yukaghiriya başûrî: унун
• Yupîkiya navendî: kuik
• Yûnanî: ποτάμι → el nt (potámi), ποταμός → el n (potamós)

  Kevn: ποταμός n (potamós)

• Zêlandî: rivier
• Zhuangî: dah
• Zuluyî: umfula → zu 3 an 4
• Zuniyî: k'yawinanne

Ev beşa Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Hewramî

Navdêr

çem

1. çav
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)